![Nikon Nikkor Z 600 mm f/6.3 VR S - test praktyczny i zdjęcia przykładowe [RAW]](/i/images/8/5/2/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_227852-DY6A6732_nikon_600mm_f63_test-top.jpg)
Newsletter
Newsletter
Jak uratować zdjęcie - część 3: jakość kompresji JPEG i RAW
Autor: kj
Im bardziej postępował rozwój fotografii i komputerów, tym więcej pojawiało się różnego rodzaju formatów zapisu zdjęć. Jedne się nie przyjęły, inne zostały zaakceptowane i przejmują pałeczkę pierwszeństwa. Obecnie spośród powszechnie dostępnych metod zapisu zdjęć w aparatach cyfrowych wyróżniamy 3 główne formaty zapisu: RAW, TIFF i JPEG.
JPEG najoszczędniejszy
Zacznijmy od ostatniego. Format JPEG (.jpg) jest obecnie najpopularniejszym formatem zapisu zdjęć i grafiki komputerowej. Jest oferowany jako metoda zapisu zdjęć w prawie wszystkich aparatach cyfrowych. Jego popularność wynika przede wszystkim z małych rozmiarów zapisywanych plików. Aby osiągnąć małe rozmiary, zdjęcia w tym formacie są kompresowane. Ze zdjęcia w procesie obróbki w aparacie czy komputerze usuwane są informacje uznawane za mniej ważne dla odbioru obrazu. Na przykład na zdjęciu motyla nie zobaczymy bardzo drobnych włosków na skrzydłach, ale zachowany będzie wzór kolorów. Dlatego kompresję JPEG nazywamy stratną, czyli taką, która ingeruje (zmniejsza) w ilość informacji jaką przekazuje zdjęcie, co w praktyce oznacza mniejszą ilość detali na fotografii.
To samo zdjęcie może być kompresowane z różną siłą, nazywaną poziomem kompresji lub jakością kompresji. Im większy poziom kompresji (gorsza jakość kompresji), tym plik ze zdjęciem mniejszy. Fachowo poziom kompresji określa się stosunkiem np. 1:4, 1:8, 1:16. W programach graficznych stosowana jest również skala procentowa, gdzie 100% to najniższy poziom kompresji, a 10-20% to zdjęcie najgorszej jakości ale najmniejsze objętościowo. Producenci aparatów używają bardziej przystępnych nazw odnoszących się do jakości zdjęcia, jak na przykład: Fine, Normal, Super High Quality, High Quality lub oznaczają poziom kompresji gwiazdkami (im więcej gwiazdek tym mniejszy poziom kompresji). Szczegóły można znaleźć w instrukcji obsługi aparatu. Poniższa tabelka pokazuje przykładowe wielkości plików w zależności od poziomu kompresji.
border=1;sizex=4;sizey=5;headersx=0;headersy=0|
nazwa kompresji/pliku ; poziom kompresji ; objętość pliku (matryca 6.0 Mp - 3000x2000 pcs) ; ilość zdjęć na karcie 256MB;
RAW, TIFF; 1:1 (bezstratny); 5MB;44;
JPEG Fine ;1:4; 2.9MB;73;
JPEG Normal ; 1:8; 1.5MB;144;
JPEG Basic ;1:16 ;0.8MB; 279opracowanie własne na podstawie materiałów firmy Nikon
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, zwiększenie kompresji powoduje utratę jakości zdjęcia i jedyny zysk jaki otrzymujemy, to mniejsza objętość pliku, a co za tym idzie więcej zdjęć na karcie pamięci czy szybszy przesył pliku internetem. Ogólnie jednak zalecamy wykonywanie zdjęć w możliwie najwyższej jakości (najniższym poziomie kompresji). Jeżeli jednak jesteśmy zmuszeni do zmniejszenia objętości pliku, pamiętajmy, że różne typy zdjęć różnie znoszą zwiększenie poziomu kompresji.
Największe pogorszenie jakości zauważymy na fotografiach, gdzie znajdują się duże jednolite powierzchnie kolorów (np. błękitne niebo, grafika, architektura itp.). Znaczenie lepiej wyglądają mocno skompresowane zdjęcia zawierające dużo drobnych szczegółów, nie mających dużego znaczenia dla odbioru zdjęcia (przyroda, portrety, krajobrazy). Przykład poniżej.
Z powodu gorszej jakości zdjęcia w formacie JPEG nie nadają się najlepiej do dużych powiększeń czy dalszej obróbki. Należy też pamiętać, że pliki JPEG tracą na jakości, jeżeli są wielokrotnie modyfikowane i ponownie zapisywane. Można temu częściowo zapobiec, konwertując plik JPEG przed obróbką do bezstratnego formatu TIFF (.tif) lub Photoshop (.psd) - w przypadku osób pracujących w tym programie.
Jak widać JPEG ma swoje ograniczenia. Pamiętajmy jednak, że pliki JPEG zapisane w najwyższej jakości nadają się do większości zastosowań, nawet profesjonalnych. Przede wszystkim do fotografii w bardzo dobrych warunkach oświetleniowych, do zdjęć pamiątkowych wykonywanych np. na imprezach, gdzie wolimy oszczędzać miejsce na karcie pamięci, a zdjęcia nie będą później powiększane do dużych formatów, a także wtedy, gdy nie mamy zamiaru późniejszej pracy z plikiem. Podsumowując w 90% wypadków zastosowań amatorskich i półprofesjonalnych powinniśmy stosować format JPEG, a sięgać po inne formaty, tylko gdy jest to konieczne.
Co to właściwie jest TIFF?
Najogólniej mówiąc, TIFF (pliki .tif) to bezstratna forma zapisu zdjęć. Raz zapisany plik TIFF może być do woli otwierany i zapisywany bez straty jakości. Dlatego właśnie format ten świetnie nadaje się do zapisu zdjęć poddawanych edycji oraz do archiwizacji dużych plików. Bezproblemowo radzi on sobie z plikami zawierającymi wiele warstw (w przeciwieństwie do JPEG). Jest on spotykany głównie w półprofesjonalnych i profesjonalnych aparatach cyfrowych, lecz z uwagi na dużą wagę plików nie jest on polecany jako format zapisu zdjęć w przypadku zastosowań amatorskich, które nawet często nie mają możliwości zapisu zdjęć w tym formacie. TIFF jest nadal bardzo popularny w druku i obróbce zdjęć, jednak w większości aparatów cyfrowych został wyparty przez format RAW.
100% zdjęcia... czyli format RAW
Format RAW w uproszczeniu nazywany jest cyfrowym odpowiednikiem filmowego negatywu. Plik RAW to nienaruszone żadną (prawie) obróbką elektroniczną zdjęcie w takiej postaci, w jakiej zostało uchwycone podczas naświetlenia na matrycy aparatu cyfrowego. Format ten daje najlepszą dostępną ostrość i jakość z danego aparatu cyfrowego ? wykorzystujemy 100% możliwości aparatu. Jednak takie pliki wymagają "wywołania" czyli obróbki w specjalnym programie do edycji zdjęć. Najczęściej program taki otrzymujemy wraz z aparatem i nie może on być zastosowany do plików RAW z innego modelu aparatu. Dzieje się tak dlatego, że pliki RAW z poszczególnych modeli aparatów różnią się od siebie i muszą być obrabiane w specjalny sposób. Oglądając plik RAW przed obróbką zobaczylibyśmy jedynie kolorową mozaikę nic nie znaczących pikseli. Pliki RAW są kilkakrotnie cięższe od standardowego JPEG (patrz tabelka), a spowodowane jest to tym, że RAW nie stosuje kompresji danych z matrycy.
Jednak RAW ma inne zalety, do których należą:
- większa niż w przypadku innych formatów tolerancja na błędy fotografującego - możliwa jest korekcja ostrości, kontrastu czy balansu bieli, tak jak byśmy to zmieniali w aparacie przed zrobieniem zdjęcia, jak również lekka korekcja naświetlenia zdjęcia
- 12-bitowa paleta tonalna - zdjęcia są bogatsze w detale (w przeciwieństwie do JPEG, który potrafi przechowywać obraz tylko w 8 bitach)
- ułatwiona zbiorowa edycja plików - jeżeli podobnej korekcji wymaga kilka zdjęć, możemy zapisać operacje wykonane na jednym zdjęciu i zlecić programowi wykonanie tych samych korekcji na innych zdjęciach bez naszego udziału.
W zależności od producenta aparatu fotograficznego rozróżniamy kilka rodzajów formatu RAW. Na przykład aparaty Fuji mają swój format RAW o nazwie RIF, aparaty firmy Nikon z kolei dysponują formatem o nazwie NEF. Jak już pisaliśmy, każdy z tych formatów wymaga odpowiedniego oprogramowania, które zazwyczaj jest dostarczane razem z aparatem lub należy je osobno dokupić. Bolączką formatu RAW jest potrzeba konwersji plików do roboczego formatu TIFF, gdy chcemy pracować w programie graficznym, który nie wspiera formatu RAW (a takich jest większość) lub gdy chcemy wykonać odbitki ze zdjęć.
Takie działanie oczywiście wymaga czasu, jednak na szczęście pliki RAW da się łatwo obrabiać zbiorowo, zlecając wykonanie tego zadania komputerowi. Producenci aparatów również wyszli nam naprzeciw i w bardziej zaawansowanych aparatach jest możliwość zapisu zdjęć w formacie RAW+JPEG, co oznacza nic innego jak zapisanie zdjęcia w formacie RAW do późniejszej obróbki oraz dodatkowo przetworzenie pliku RAW do JPG już w aparacie w celu łatwiejszego przeglądania na komputerze lub umożliwienia szybkiej wysyłki Internetem.
Kiedy używać RAW a kiedy JPEG
Formatu RAW najlepiej używać w trudnych warunkach oświetleniowych, gdy nie możemy zaufać pomiarowi światła w aparacie lub nie jesteśmy pewni prawidłowego naświetlenia zdjęcia i wiemy, że nad fotografią będzie trzeba popracować przy komputerze.
Jeśli warunki oświetleniowe są bez zastrzeżeń i aparat radzi sobie z sytuacją, wystarczy stosować format JPEG, w najlepszej dostępnej do wyboru jakości. To na pewno zaoszczędzi nam trochę czasu, a także miejsca na karcie pamięci.
Pliki RAW to także wybór profesjonalistów, którzy wymagają od zdjęcia najwyższej dostępnej jakości i wiedzą, że zdjęcie przejdzie gruntowną obróbkę zanim trafi na okładkę czasopisma lub na strony kalendarza
