![Nikon Nikkor Z 600 mm f/6.3 VR S - test praktyczny i zdjęcia przykładowe [RAW]](/i/images/8/5/2/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_227852-DY6A6732_nikon_600mm_f63_test-top.jpg)
Newsletter
Newsletter
Prawo a fotografia - nasze zdjęcie wykorzystane bez wiedzy i zgody
Autor: Michal Grzegorczyk
Dziękujemy za uwagi, opinie i liczne maile nadesłane po publikacji pierwszej części cyklu "Prawo a fotografia". Zgłoszone problemy prawne przekazaliśmy ekspertom z serwisu TwojePorady.pl. Odpowiedzi na najczęściej powtarzające się pytania będziemy publikować w kolejnych tygodniach. Oczywiście nadal możecie przesyłać nam opisy wątpliwych z prawnego punktu widzenia sytuacji - piszcie na adres kontakt@fotopolis.pl (dodając w tytule maila "porady prawne").
Ktoś wykorzystał zdjęcie, którego jestem autorem. Nie miał mojej zgody. Nie podał mojego imienia i nazwiska. Co mogę zrobić w takiej sytuacji?
Odpowiada Katarzyna Krupa, Kancelaria Prawna Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp.k.: Wskazane powyżej zagadnienie normuje ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Artykuł 1 tej regulacji wskazuje, że przedmiotem praw autorskich jest utwór czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Utworem takim, co do zasady będą zdjęcia mające charakter twórczy oraz indywidualny.
Autorskie prawa osobiste i majątkowe
Wykorzystanie przez osobę trzecią zdjęcia bez zezwolenia twórcy oraz bez wskazania jego imienia i nazwiska prowadzi do naruszenia przysługujących mu autorskich praw osobistych i majątkowych.
Autorskie prawa osobiste obejmują przede wszystkim prawo autora do wiązania jego nazwiska z dziełem. Poza tym do osobistych praw autorskich należy m.in. prawo do zachowania niezmienionej treści i formy utworu, zakazujące wprowadzania zmian czy zniekształceń, a także prawo decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności. Autorskie prawa osobiste nigdy nie wygasają, są niezbywalne, nie można się ich zrzec ani przenieść na inną osobę. Warto jednak zauważyć, że prawnie dopuszczalne jest zobowiązanie się twórcy w umowie do niewykonywania autorskiego prawa osobistego (np. prawa do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem). Natomiast autorskie prawa majątkowe to monopol praw majątkowych na rzecz autora utworu. W prawie autorskim zasadą jest, że z utworu może korzystać lub nim rozporządzać tylko osoba uprawniona. Najczęściej będzie to sam twórca lub osoba, która nabyła określone prawa majątkowe, lub na rzecz której ustanowiona została licencja. Co do zasady autorskie prawa majątkowe trwają przez cały czas życia twórcy i siedemdziesiąt lat po jego śmierci.
Odpowiedzialność cywilna
Twórca zdjęcia, które zostało wykorzystane przez osobę trzecią bez wskazania jego imienia i nazwiska może żądać od tej osoby zaniechania takiego działania oraz dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków (w szczególności publicznego złożenia oświadczenie o odpowiedniej treści i formie). Jeżeli natomiast naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę do uiszczenia odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez twórcę cel społeczny. Ponadto twórca, którego zdjęcie zostało wykorzystane przez osobę trzecią bez jego zgody może wystąpić przeciwko tej osobie z roszczeniami finansowymi tzn. może domagać się od niej zapłaty sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Zapłata określonej sumy pieniężnej to jednak nie wszystko. Uprawniony może także domagać się m.in.:
- zaniechania naruszania
- usunięcia skutków naruszenia
- wydania uzyskanych korzyści
- ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd
- zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu Promocji Twórczości, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek.
Dodatkowo sąd może nakazać osobie, która w sposób niezawiniony naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe.
Odpowiedzialność karna
Osoba trzecia, która wykorzystała zdjęcie bez zezwolenia twórcy oraz bez wskazania jego imienia i nazwiska musi się liczyć z odpowiedzialnością karną uzależnioną od rodzaju naruszenia. Przede wszystkim za bezprawne rozpowszechnienie cudzego utworu będzie jej groziła kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat. Jeżeli dopuściła się tego czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej grozi jej nawet trzy lata pozbawienia wolności, natomiast, gdy uczyniła sobie z tego czynu stałe źródło dochodu grozi jej do pięciu lat pozbawienia wolności. Ponadto za rozpowszechnianie zdjęcia bez podania imienia i nazwiska twórcy grozi jej grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech.
