![Nikon Nikkor Z 600 mm f/6.3 VR S - test praktyczny i zdjęcia przykładowe [RAW]](/i/images/8/5/2/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_227852-DY6A6732_nikon_600mm_f63_test-top.jpg)
Newsletter
Newsletter
Prawo a fotografia - o muzyce w photocastach
Autor: Michal Grzegorczyk
Dziękujemy za uwagi, opinie i liczne maile na temat cyklu "Prawo a fotografia". Zgłoszone problemy prawne przekazaliśmy ekspertom z serwisu TwojePorady.pl. Odpowiedzi na najczęściej powtarzające się pytania będziemy publikować w kolejnych tygodniach. Oczywiście nadal możecie przesyłać nam opisy wątpliwych z prawnego punktu widzenia sytuacji - piszcie na adres kontakt@fotopolis.pl (dodając w tytule maila "porady prawne").
Oto pytanie, które otrzymaliśmy w jednym z maili: "Chciałbym zgłosić photocast do konkursu lub opublikować go na swojej stronie internetowej. Czy muszę zdobyć prawo do podkładu muzycznego? Czy mogę w takich sytuacjach wykorzystywać tylko fragmenty piosenek czy całe utwory?"
Odpowiada Katarzyna Krupa, Kancelaria Prawna Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp.k.: Wskazane powyżej zagadnienie, bez względu na to czy dotyczy ono sytuacji wykorzystania fragmentu piosenki czy całego utworu, normuje ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Artykuł 1 tej regulacji wskazuje, że przedmiotem praw autorskich jest utwór czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Jak wynika z ww. przepisu przedmiotem prawa autorskiego są m. in. utwory muzyczne i słowno-muzyczne. Zatem utworem takim, co do zasady będzie także podkład muzyczny wykorzystany w photocast mający charakter twórczy oraz indywidualny.
Autorskie prawa osobiste i majątkowe
Wykorzystanie w photocast cudzego podkładu muzycznego bez zezwolenia twórcy oraz bez wskazania jego imienia i nazwiska, a następnie zgłoszenie go do konkursu lub opublikowanie na swojej stronie internetowej prowadzi do naruszenia przysługujących twórcy autorskich praw osobistych i majątkowych.
Autorskie prawa osobiste obejmują przede wszystkim prawo autora podkładu muzycznego do wiązania jego nazwiska z dziełem. Poza tym do osobistych praw autorskich należy m.in. prawo do zachowania niezmienionej treści i formy utworu, zakazujące wprowadzania zmian czy zniekształceń, a także prawo decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności. Autorskie prawa osobiste nigdy nie wygasają, są niezbywalne, nie można się ich zrzec ani przenieść na inną osobę. Warto jednak zauważyć, że prawnie dopuszczalne jest zobowiązanie się twórcy w umowie do niewykonywania autorskiego prawa osobistego (np. prawa do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem).
Natomiast autorskie prawa majątkowe to monopol praw majątkowych na rzecz autora podkładu muzycznego. W prawie autorskim zasadą jest, że z utworu może korzystać lub nim rozporządzać tylko osoba uprawniona. Najczęściej będzie to sam twórca lub osoba, która nabyła określone prawa majątkowe, lub na rzecz której ustanowiona została licencja. Co do zasady autorskie prawa majątkowe trwają przez cały czas życia twórcy i siedemdziesiąt lat po jego śmierci.
Odpowiedzialność cywilna
Twórca podkładu muzycznego wykorzystanego w photocast bez wskazania np. jego imienia i nazwiska, a następnie zgłoszonego do konkursu lub opublikowanego na cudzej stronie internetowej może żądać od tej osoby zaniechania takiego działania oraz dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków (w szczególności publicznego złożenia oświadczenie o odpowiedniej treści i formie). Jeżeli natomiast naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy podkładu muzycznego odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę do uiszczenia odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez twórcę cel społeczny. Ponadto twórca, którego podkład muzyczny został wykorzystany przez inną osobę bez jego zgody może wystąpić przeciwko tej osobie z roszczeniami finansowymi tzn. może domagać się od niej zapłaty sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez niego zgody na korzystanie z podkładu muzycznego. Zapłata określonej sumy pieniężnej to jednak nie wszystko. Twórca podkładu muzycznego może także domagać się m.in.:
- zaniechania naruszania
- usunięcia skutków naruszenia
- wydania uzyskanych korzyści
- ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd
- zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu Promocji Twórczości, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek.
Dodatkowo sąd może nakazać osobie, która w sposób niezawiniony naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą twórcy podkładu muzycznego, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz twórcy, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe.
Odpowiedzialność karna
Osoba, która wykorzystała podkład muzyczny w photocast bez zezwolenia twórcy tego podkładu oraz bez wskazania jego imienia i nazwiska musi się liczyć z odpowiedzialnością karną uzależnioną od rodzaju naruszenia. Przede wszystkim za niezgodne z prawem rozpowszechnienie cudzego utworu (tzn. zgłoszenie photocast do konkursu lub opublikowanie go na swojej stronie internetowej) będzie jej groziła kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat. Jeżeli dopuściła się tego czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej grozi jej nawet trzy lata pozbawienia wolności, natomiast, gdy uczyniła sobie z tego czynu stałe źródło dochodu grozi jej do pięciu lat pozbawienia wolności. Ponadto za rozpowszechnianie podkładu muzycznego w photocast bez podania imienia i nazwiska twórcy podkładu grozi jej grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech.
Zgodne z prawem wykorzystanie podkładu muzycznego w photocast
W celu zgodnego z prawem wykorzystania podkładu muzycznego w photocast, a następnie zgłoszenia photocast do konkursu lub opublikowania go na swojej stronie internetowej należy zawrzeć umowę z twórcą podkładu muzycznego lub z reprezentującą go organizacją zbiorowego zarządzania. Możliwości są dwie. Pierwsza to umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych, druga o korzystanie z utworu czyli licencja. Zarówno w jednej jak i drugiej umowie należy wyraźnie zaznaczyć pola eksploatacji czyli sposoby korzystania z utworu, na które twórca podkładu muzycznego wyraża zgodę. Zatem w celu zamieszczenia photocast z wykorzystanym w nim cudzym podkładem muzycznym na własnej stronie internetowej lub zgłoszenia takiego photocast do konkursu należy wskazać te sposoby korzystania z utworu w umowie np. poprzez zapis: publiczne udostępnianie utworu w Internecie (strona internetowa) lub publiczne udostępnianie utworu (konkurs). Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy podkładu muzycznego przysługuje prawo do wynagrodzenia.
