Artykuł został opublikowany w magazynie Digital Photographer Polska 2/2025. Partnerem publikacji jest Focus Nordic Polska.

Letnie światło, choć oferuje ogromny potencjał fotograficzny, potrafi również stwarzać trudności - szczególnie w postaci dużych kontrastów i głębokich cieni. Dla osób stawiających pierwsze kroki w fotografii krajobrazowej, praca w ostrym, letnim słońcu jest zawsze większym wyzwaniem niż fotografowanie scen oświetlonych miękkim, subtelnym światłem jesieni. Na szczęście, stosując kilka sprawdzonych technik oraz niedrogich akcesoriów, można znacząco ułatwić sobie to zadanie. 

W tym tekście pokażemy Ci, jak poprawnie naświetlać letnie krajobrazy. Znajdziesz tu porady dotyczące wykorzystania funkcji aparatu, pracy z filtrami oraz podpowiemy, jak osiągać niezwykłe efekty, korzystając z posiadanego już sprzętu. Zdradzimy różne strategie komponowania kadrów, i udowodnimy, że nawet niedrogim sprzętem można rejestrować fantastyczne krajobrazy!

Zmień perspektywę

Poszukiwanie wyjątkowych krajobrazów do sfotografowania nie musi oznaczać dalekich podróży. Przy odpowiednim podejściu i świeżym spojrzeniu również wiele dobrze znanych miejsc można zobaczyć w zupełnie nowym świetle. Kompozycje powstałe w ten sposób potrafią zaskoczyć, nawet jeśli wydawało się, że dana sceneria nie kryje już żadnych tajemnic.

Kluczem jest otwarty umysł i indywidualne podejście do każdego krajobrazu - warto sprawdzić różne perspektywy i szukać nowych ujęć. Ogromne znaczenie dla odbioru fotografowanej scenerii ma również pora dnia i roku. Są one niemal tak samo istotne jak decyzja o kącie fotografowania.

Mglisty poranek to efekt chłodnej, bezwietrznej nocy i wysokiej wilgotności powietrza. By go przewidzieć, sprawdź w prognozach, czy temperatura zbliża się do punktu rosy przy wysokiej wilgotności, słabym wietrze i małym zachmurzeniu.

Choć ten artykuł skupia się głównie na pracy ze światłem letnim, nie należy zapominać, że odwiedzanie tego samego miejsca o różnych porach roku pozwala spojrzeć na nie inaczej. To szansa, by odkryć ukryte cechy znanego krajobrazu i przedstawić je w nowy sposób.

Eksperymentowanie z poziomym lub pionowym kadrem pozwala też świadomie uwzględnić lub wykluczyć horyzont oraz podkreślić wybrane elementy sceny. Również dobór czasu migawki otwiera szerokie możliwości wizualne.  

Pion w krajobrazie sprawdza się niezawodnie przy fotografowaniu wysokich wodospadów lub dróg w lesie otoczonych smukłymi pniami, gdzie podkreśla ich wysokość i prowadzi wzrok w głąb kadru.

Warto próbować różnych ustawień, nawet jeśli oznacza to wyjście poza strefę komfortu. Szczególnie przy letnich krajobrazach, gdzie intensywne światło często wymaga zastosowania filtrów szarych, by uzyskać właściwą ekspozycję i zrównoważyć kontrasty.

Wybierz właściwy obiektyw

Obiektywy szerokokątne mają ogniskową 35 mm (dla aparatów pełnoklatkowych) lub krótszą. Są bardzo popularne wśród fotografów krajobrazowych, ponieważ ich szerokie pole widzenia pozwala na uwzględnienie większej liczby elementów i ukazanie w spektakularny sposób całego pejzażu. Niestety, zazwyczaj są one jednak drogie i ciężkie. Na rynku przybywa jednak przystępnych cenowo i solidnych alternatyw.

Dobrym przykładem jest tu koreański Samyang 14–24 mm f/2,8 FE, opracowany wspólnie z renomowaną pracownią Schneider-Kreuznach. Rekordowo lekki i świetny optycznie, stanowi doskonały wybór dla użytkowników pełnoklatkowych bezlusterkowców Sony.

Inną ciekawą propozycją może być na przykład obiektyw Tamron 11-20 mm f/2.8 Di III-A2 RXD (do APS-C) a zwłaszcza zaprezentowany niedawno Tamron 17–50 mm f/4 Di III VXD, który nie jest aż tak szeroki, ale sięga za to standardowej ogniskowej 50 mm, bardzo przydatnej np. w podróżniczym reportażu.

Ze względu na szerokie pole widzenia obiektywy szerokokątne mają często bardzo wypukłą przednią soczewkę, co utrudnia stosowanie tak ważnych w fotografii pejzażowej filtrów szarych, połówkowych czy polaryzacyjnych — warto więc zwrócić na to uwagę, dokonując wyboru. Podobnie jak na obecność uszczelnień, by bez obaw fotografować w trudnych warunkach pogodowych, na wybrzeżu czy przy wodospadach. 

Wypróbuj różne kompozycje i kąty widzenia

Skup się na kształtach

Linie wiodące, takie jak ścieżka lub ulica, albo powtarzające się kształty w formie alei drzew zwiększają atrakcyjność obrazu. Aby uzyskać jeszcze lepszą kompozycję, zwróć także uwagę na cienie, które może rzucać ostre letnie słońce.

Zwiększ siłę wyrazu

Jednym ze sposobów włączania w obręb kadru dodatkowych interesujących obiektów jest obniżenie perspektywy fotografowania i uwzględnienie większej ilości elementów pierwszego planu. W ten sposób mniejsze obiekty wtapiają się w kompozycję, umożliwiając widzowi „wejście” w kadr.

 

 

Odbijające się elementy

Pracując w pobliżu jezior i innych zbiorników o gładkiej powierzchni wody, zwracaj uwagę na odbicia krajobrazu i słońca. Poprzez integrację odbijających się elementów stworzysz dodatkową warstwę obrazu i wzbogacisz scenę.

Z wyższej perspektywy

Znajdź punkt widokowy i zobacz, jak zmienia się krajobraz. Widziany z góry często sprawia wrażenie otulonego światłem słonecznym. Alternatywnie, jeśli masz drona, możesz uniknąć wspinaczki i zrobić zdjęcie z lotu ptaka.

Wykadruj scenę

Zwracaj uwagę na łuki lub okna, zarówno sztuczne, jak i naturalne, które mogą pełnić rolę obramowania. Integrując je z ujęciem, stworzysz efekt ramki w ramce, który pomoże podkreślić elementy obramowane drugą ramką.

Wykorzystaj silne letnie światło

Aby poradzić sobie z ostrym, letnim światłem, warto sięgnąć po filtr polaryzacyjny (np. NiSi Pro Nano CPL). To przydatne narzędzie pozwala lepiej kontrolować zakres dynamiczny sceny i zwiększa nasycenie kolorów. Szczególnie dobrze sprawdza się podczas fotografowania w południe, gdy słońce znajduje się wysoko, a niebo bywa pozbawione chmur. W takich warunkach uchwycenie rozległego krajobrazu może być jednak wyzwaniem.

Nic dziwnego, że wielu fotografów unika pracy w tym czasie - wysoko położone słońce spłaszcza scenę, a bezpośrednie światło pozbawia ją głębi. Tego typu światło można jednak wykorzystać do ciaśniejszych kadrów natury, pełnych detali - na przykład z kwiatami na pierwszym planie. Aby osiągnąć najlepszy efekt, warto obniżyć pozycję aparatu, ustawić obiektyw pod kątem 90° względem słońca i umieścić niebo za fotografowanym motywem.

Jednym ze sposobów na uzyskanie bardziej wyrazistych ujęć jest celowe prześwietlenie. W tym przypadku lepiej nie sugerować się histogramem aparatu, który pokazuje utratę szczegółów w światłach i cieniach. Na ogół jest to zjawisko niepożądane, ponieważ nawet pliki RAW zawierają w takich obszarach mało informacji, co utrudnia ich odzyskanie w postprodukcji.

W przypadku tej techniki warto jednak eksperymentować z prześwietleniami lub niedoświetleniami, a uzyskane kadry przekształcić później do odcieni szarości. Taki zabieg pozwala skupić się na formie oraz fakturze obrazu.

Zdejmij osłonę przeciwsłoneczną

Aby uzyskać efekt flary, ustaw się pod kątem ok. 45° względem słońca. By uniknąć prześwietlenia tarczy słonecznej, przemyśl wcześniej kompozycję i rozważ ujęcie, które nie obejmuje nieba lub zawiera elementy (jak drzewa), które częściowo je przesłonią. Dzięki temu podkreślisz atmosferę, jednocześnie kierując uwagę na pejzaż.

Takie podejście pozwala również uzyskać szeroką rozpiętość tonalną. Choć technika ta wzbogaca zdjęcie o głębię wizualną i buduje nastrojowy klimat, to należy pamiętać, że w jej efekcie cienie mogą wydawać się rozjaśnione i mniej kontrastowe. 

Fotografuj pod światło

Tworzenie zwiewnej atmosfery

By uchwycić ciepłą, letnią atmosferę, nie można zapominać, jak duży wpływ na nastrój obrazu ma wielkość przysłony. Pracując z dużymi otworami (czyli niskimi wartościami f/), można wizualnie zmiękczyć światło - dzięki temu staje się ono mniej wyraźne, delikatnie rozmywa się w kadrze i harmonijnie wtapia w krajobraz. W efekcie uzyskujemy nastrojową, subtelną kompozycję o łagodnym charakterze.

Uchwyć efekt gwiazdy

Z drugiej strony, stosując przysłonę o wartości ok. f/16 lub wyższej, można uchwycić wyraźnie widoczne promienie światła. W ten sposób samo słońce zostanie przekształcone w gwiazdę, dodając zdjęciu wizualnej atrakcyjności. Tę technikę można również wykorzystać przy fotografowaniu sztucznych źródeł światła, na przykład latarni ulicznych rozświetlających nocą miejski pejzaż.

Jak fotografować podczas letnich burz

W fotografii krajobrazowej ogromny wpływ na kompozycję ma niebo. Jego rola polega nie tylko na dopełnianiu obrazu, ale również na angażowaniu widza poprzez wprowadzenie elementu zainteresowania i podkreślenie dramatyzmu sceny. Latem burzowe niebo jest częstym zjawiskiem ze względu na wysokie temperatury i wilgotność, co nadaje atmosferze poczucie tajemniczości i intensywności.

Kluczowe w przewidywaniu burzowych warunków jest śledzenie prognoz pogody. Aby zmaksymalizować szanse na uchwycenie efektownie wyglądających chmur i dynamicznych zjawisk atmosferycznych, warto poszukiwać lokalizacji z atrakcyjnym krajobrazem i dużą zmiennością pogody, jak obszary przybrzeżne czy pasma górskie.

Zmienne światło pod burzowym niebem wzmacnia kontrast i zmienia temperaturę barwową sceny, tworząc silnie zróżnicowane tonalnie kompozycje. Gdy promienie słoneczne przenikają przez chmury, potrafią punktowo oświetlać wybrane fragmenty krajobrazu. Takiego światła nie da się kontrolować, dlatego może być konieczne przearanżowanie kadru, by lepiej podkreślić oświetlone elementy. W ten sposób można skutecznie ukierunkować uwagę odbiorcy i wyróżnić konkretny obiekt.

W takich warunkach kluczowe jest zapisywanie zdjęć w formacie RAW. Pliki RAW pozwalają zarejestrować znacznie więcej informacji - zarówno w światłach, jak i w cieniach - co daje dużo większą swobodę w postprodukcji. Dzięki rozszerzonej rozpiętości tonalnej możliwe jest zachowanie subtelnych detali i niuansów kolorystycznych, co znacząco zwiększa potencjał twórczy podczas edycji.

Użyj dłuższej ogniskowej
Korzystanie z teleobiektywu podczas fotografowania burzowego nieba może otworzyć przed Tobą nowe możliwości kompozycyjne. W przeciwieństwie do szerokokątnych ujęć, które pokazują rozległe pejzaże i całe formacje chmur, teleobiektyw pozwala skupić się na detalach, wycinkach nieba oraz dramatycznych zjawiskach, takich jak pojedyncze błyskawice, intensywne strefy opadów czy dynamicznie kształtowane chmury burzowe.

By zachować elastyczność, wybierz model o dużym zakresie ogniskowych. Dobrym wyborem będzie np. Tamron 50-400 mm f/4,5-6,3 Di III VC VXD. To kompaktowy, lekki i stabilizowany zoom, którym możemy fotografować z ręki. Będzie też świetnym uzupełnieniem dla wspomnianego już modelu Tamron 17-50 mm f/4 Di III VXD.

Wykorzystaj naturalne lustro

Szukając tematów odbijających się w tafli wody, spowitych letnim światłem, warto rozglądać się za miejscami ze spokojną powierzchnią, takimi jak zatoki, porty czy jeziora. Umożliwiają one uzyskanie wyraźnych, niezakłóconych odbić, które mogą stać się kluczowym elementem kompozycji.

Fotografując w pobliżu oceanu lub słonych akwenów, pamiętaj o zabezpieczeniu sprzętu przed wilgocią i rozpryskami wody. Nawet w pozornie spokojnym miejscu słone powietrze może przyspieszyć korozję, a fale bywają nieprzewidywalne i niebezpieczne.

Z punktu widzenia kompozycji, znalezienie miejsca, w którym można wyeksponować odbicia, pozwala wzbogacić kadr o dodatkową warstwę wizualną. Najlepszy efekt uzyskasz, fotografując odbicia powstające na skraju wody — eksperymentuj z różnymi kątami, zwracając uwagę na kierunek i jakość światła.

Rozproszone światło poranka tworzy idealne warunki do uchwycenia lustrzanych odbić. Miękkie oświetlenie podkreśla kolory i faktury, nadając zdjęciom oniryczny charakter. Z kolei światło padające pod niskim kątem może rzucać długie cienie - dlatego warto komponować ujęcia z uwagą, by uniknąć niechcianych, ciemnych plam w kadrze.

W południe letnie słońce staje się ostre i bezlitosne. Tworzy głębokie kontrasty i może powodować, że kolory na zdjęciu staną się blade i wypłowiałe. Aby zminimalizować ten efekt, fotografuj w cieniu lub użyj dyfuzora, by zmiękczyć światło. Możesz też świadomie oprzeć kompozycję na kontraście i grze cieni, budując bardziej graficzny, dynamiczny obraz.

Z biegiem dnia, gdy słońce zaczyna się chylić ku zachodowi, pojawia się ciepłe, złote światło, które nadaje wodzie magiczny blask. Ten rodzaj oświetlenia dodaje zdjęciom głębi i nastrojowości, pięknie podkreślając miękkie kontury tematu.

Warto jednak pamiętać, że warunki oświetleniowe w tym czasie szybko się zmieniają, dlatego dobrze jest mieć palec na spuście migawki i elastycznie reagować na zmieniające się światło, aby uchwycić ulotne, magiczne chwile.

Wydłuż ekspozycję

Neutralne filtry szare (ND) działają jak okulary przeciwsłoneczne dla aparatu – redukują ilość światła docierającego przez obiektyw do matrycy, nie wpływając przy tym na odwzorowanie kolorów. Ich zastosowanie ma szczególną wartość przy długich czasach naświetlania, pozwalając uchwycić ruch chmur, fal czy wody w sposób płynny i malarski, bez ryzyka prześwietlenia zdjęcia.

Filtry ND występują w różnych wariantach, takich jak ND2, ND8 czy ND1000. Liczby te oznaczają stopień redukcji światła i determinują konkretne zastosowania. Uzupełnieniem klasycznych filtrów szarych są tzw. filtry gradientowe, czyli GND (Graduated Neutral Density), które przyciemniają jedynie fragment kadru - zazwyczaj górną jego część - pozostawiając dolną strefę (np. pierwszy plan) bez zmian. Powstaje w ten sposób łagodne przejście, przydatne w fotografii krajobrazowej, gdzie niebo bywa znacznie jaśniejsze od reszty sceny.

Filtry GND pozwalają zrównoważyć ekspozycję pomiędzy niebem a ziemią, dzięki czemu zdjęcie jest bardziej harmonijnie naświetlone. Dostępne są w różnych wariantach - nie tylko pod względem siły tłumienia światła, ale także rodzaju przejścia tonalnego: miękkiego, średniego lub twardego, w zależności od tego, jak wyraźna jest granica między jasną a ciemną częścią kadru.

Filtr o zmiennej gęstości - o co chodzi?

Filtr szary o zmiennej gęstości, taki jak NiSi JetMag Pro VND, działa na zasadzie dwóch skręcanych ze sobą polaryzatorów. Obracając pierścień, zmieniasz stopień przyciemnienia obrazu, co pozwala precyzyjnie kontrolować ekspozycję, bez potrzeby zmiany ustawień aparatu czy wymiany filtrów. To wyjątkowo wygodne w dynamicznych warunkach pracy, np. podczas fotografowania w zmiennym świetle. Filtr typu fader umożliwia szybką i płynną regulację gęstości optycznej, co przekłada się na większą swobodę twórczą i komfort pracy w terenie.

Wybór pomiędzy filtrem ND a GND zależy od rodzaju sceny i efektu, jaki chcemy osiągnąć. Filtry ND najlepiej sprawdzają się tam, gdzie chcemy równomiernie przyciemnić cały kadr, natomiast filtry GND są niezastąpione w sytuacjach, gdy występują duże różnice jasności pomiędzy niebem a pierwszym planem. 

Filtry do fotografii krajobrazowej najlepiej kupować w zestawie, ponieważ są starannie dobrane pod względem zastosowania, a ich cena w pakiecie będzie zazwyczaj korzystniejsza niż przy zakupie pojedynczo. Przykładem jest NiSi JetMag Pro Landscape ND Kit, który zawiera filtr szary o zmiennej gęstości, filtr polaryzacyjny i klasyczny filtr szary ND. Dzięki magnetycznemu mocowaniu JetMag, ich montaż i wymiana są błyskawiczne i wygodne - idealne rozwiązanie w pracy w terenie.