Akcesoria
EIZO ColorEdge CG3100X - 30-cali, rozdzielczość DCI 4K i obsługa HDR. Wymarzony i koszmarnie drogi monitor do pracy wideo
Czy wiesz, co składa się na dobre zdjęcia ptaków? Niezależnie od tego, czy jesteś już zapalonym obserwatorem naszych pierzastych przyjaciół, czy też chcesz tylko spróbować czegoś nowego, przeczytaj nasz kompletny przewodnik, aby wiedzieć, od czego zacząć.
Artykuł ukazał się w magazynie Fotografia Akcji i Dzikiej Przyrody. Partnerem publikacji jest dystrybutor sprzętu fotograficznego firma Focus Nordic Polska
Ptaki to majestatyczna i cudowna grupa zwierząt, zdolna wzbudzać podziw i emocje, gdziekolwiek by się ich nie obserwowało. Jednak zrobienie im zdjęcia może być bardzo trudne ze względu na ich dynamikę i niewielkie rozmiary. Wiele ptaków również sezonowo migruje, więc jeśli chcesz mieć szansę je zobaczyć, musisz poznać zwyczaje poszczególnych gatunków. Niemniej ptaki można obserwować wszędzie, niezależnie od tego, gdzie mieszkasz. Twój własny ogród lub pobliski park są prawdopodobnie miejscami życia wielu ptaków i można w nich spotkać mnóstwo różnorodnych pierzastych tematów, na których możesz doskonalić swoje umiejętności fotograficzne.
W tym artykule przedstawimy kilka ogólnych wskazówek dotyczących uwieczniania dużych i małych ptaków (w różnych siedliskach), mając nadzieję, że zainspirują Cię one do samodzielnego wyjścia w teren. Zaczniemy od kwestii zdobywania wiedzy na temat różnych gatunków, umiejętności ich wabienia i obserwowania zachowań – wejdź w skórę swojego tematu, a będziesz mógł fotografować go w dający więcej radości i skuteczniejszy sposób. Znajdziesz tu również przegląd technik tworzenia imponujących zdjęć takich jak panoramowanie ptaków w locie lub robienie im prostych, ale oszałamiających portretów. Ponieważ fotografia ptaków to rodzaj zdjęć wymagający użycia specjalistycznej optyki, zadbaj o to, by mieć najlepszy, na jaki Cię stać, obiektyw do tego zadania i naucz się unikać banalnych błędów, które możesz popełnić podczas jego używania.
Jeśli postanowiłeś poprawić poziom wykonywanych zdjęć ptaków, to zapewne już wcześniej interesowały Cię te zwierzęta. I chociaż aby odnieść sukces w tej dziedzinie, nie musisz być zapalonym ptasiarzem, ważne jest, aby dowiedzieć się czegoś o środowisku życia i zachowaniach różnych gatunków, które chcesz uwiecznić - w ten sposób dowiesz się, gdzie je znaleźć, o jakiej porze roku i dnia są najbardziej aktywne oraz na przykład co jedzą. Jeżeli dopiero zaczynasz fotografować ptaki, warto zacząć od robienia zdjęć w najbliższej okolicy lub w ogrodzie. Wiedzę o ptakach można zdobyć, czytając specjalistyczne przewodniki, ale także rozmawiając z innymi przyrodnikami i fotografami. Przeglądanie grup dyskusyjnych miłośników ptaków to świetna metoda wyszukiwania lokalizacji: często znajdziesz tam aktualne informacje na temat możliwości zaobserwowania rzadkich gatunków.
Kiedy będziesz już gotowy, aby jeszcze bardziej rozwinąć swoje fotograficzne skrzydła, możesz zadzwonić do najbliższego rezerwatu przyrody lub udać się tam osobiście, aby porozmawiać z przewodnikami i strażnikami. Otrzymasz cenne unikatowe informacje i być może zarazisz się od nich także ich pasją. Zasoby internetowe ułatwią Ci wyszukanie najbliższego rezerwatu, a także pomogą w identyfikacji ptaków i ich śpiewu. Dzika przyroda zmienia się wraz mijającymi porami roku, dlatego nieocenionym źródłem wiedzy mogą stać się samodzielnie sporządzane zapiski.
Prowadzenie dziennika fotograficznego to dobry sposób na dokumentowanie swoich obserwacji i gatunków zauważonych podczas każdej sesji – warto to robić, nawet choćby w postaci krótkich notatek wprowadzanych do aplikacji zainstalowanej na smartfonie. Oprócz daty, godziny i pogody zanotuj, przy jakim kącie padania światła scena prezentuje się najlepiej i opisz inne cechy siedliska takie jak porastające je gatunki roślin i kwiatów. Jeśli przeprowadzisz dobry rekonesans, powinieneś znaleźć miejsce, gdzie gatunek, którego przedstawiciela chcesz sfotografować, często się pojawia – a w niektórych przypadkach – gdzie najłatwiej można ustawić kryjówkę. Pamiętaj tylko, aby przed jej rozstawieniem lub budową na terenie prywatnym uzyskać zgodę właściciela gruntu.
Twój własny ogród może się okazać doskonałym miejscem do fotografowania szerokiej gamy gatunków ptaków, zwłaszcza jeśli masz mało czasu. Alternatywnie możesz wybrać się do pobliskiego parku lub rezerwatu. Łapanie egzotycznych lub wędrownych gatunków ptaków (lub też żyjących w niszowych siedliskach jak ptaki morskie) wiąże się z kolei z koniecznością odbywania dalszych podróży.
Wiele ptaków, które napotkasz, to osobniki malutkie, które są przy tym bardzo płochliwe. Dlatego najważniejszym elementem ekwipunku fotografa przyrody jest długoogniskowy teleobiektyw. Możesz zacząć od wszechstronnego modelu 70–200 mm, ale do naprawdę ciasnych ujęć lepszym wyborem będą z pewnością obiektywy o zasięgu 400 lub 500 mm. Jeśli nie możesz pozwolić sobie na zakup jasnego tele z najwyższej półki, warto sięgnąć po przystępne cenowo, a przy tym naprawdę dobre pod kątem optycznym telezoomy np. Tamrona.
Jeśli chodzi o aparaty, to model z czujnikiem APS-C zwiększy zasięg teleobiektywu, ale pełna klatka lepiej będzie się spisywać na wysokim ISO. Na pewno warto wybrać korpus oferujący szybki tryb seryjny i wydajny system autofokusa lub nawet tryb wykrywania ptaków.
Wybrany aparat i obiektyw będą wymagały podparcia, które zapewni zestawowi stabilność i pozwoli rejestrować ostre zdjęcia. Zainwestuj więc solidny statyw z płynnie pracującą głowicą, która da się również szybko zablokować. Popularnym sposobem podparcia obiektywu podczas fotografowania ptaków jest zastosowanie worka z ziarnami grochu: można go użyć do umieszczenia sprzętu blisko ziemi lub w otwartym oknie drzwi samochodu, co zamieni pojazd w mobilną kryjówkę.
Z kolei jeśli chodzi o oświetlenie, to bardzo indywidualnym i twórczym wyborem będzie użycie lampy błyskowej. Może być ona przydatna w celu wypełniania światłem cieni tematu fotografowanego w jasnym słońcu w południe albo do oświetlenia od tyłu lub gdy ograniczona jest ilość dostępnego światła w ciemnych lokalizacjach takich jak lasy. Należy pamiętać, że gdy warunki atmosferyczne stają się niekorzystne, cały ten drogi sprzęt wymaga ochrony. Większość toreb fotograficznych ma własne pokrowce przeciwdeszczowe, niemniej dobrym pomysłem jest również zakup dopasowanej do sprzętu wodoodpornej osłony. Najlepsze są modele, które nasuwa się i związuje sznurkiem, ponieważ można je szybko nałożyć w razie nagłego wystąpienia opadu deszczu.
Innym specjalistycznym przedmiotem, w który warto się zaopatrzyć, może być lornetka lub luneta. Umożliwi Ci ona przyglądanie się gatunkom widocznym w oddali, dzięki czemu łatwiej będzie opracować najlepszą drogę podejścia bez robienia hałasu. Na koniec pamiętaj, że fotografowanie ptaków (jak i wszystkich dzikich zwierząt) wymaga cierpliwości. Jeśli planujesz długie wędrówki lub masz zamiar spędzić dłuższy czas w kryjówce, musisz spakować do plecaka dużo przekąsek i butelkę z gorącym napojem, by spokojnie czekać na pojawienie się wymarzonej sceny! Oczywiście warto również kupić sobie wygodne, solidne buty przystosowane do chodzenia w podmokłym terenie.
Nie odkładaj aparatu do torby w szare lub pochmurne dni. Kolorowe ubarwienie ptaka będzie bardziej wyraziste w świetle zachmurzonego nieba, a prawdopodobieństwo prześwietlenia jego piór jest wówczas mniejsze. Podczas złotych godzin promienie znajdującego się nisko na niebie słońca mogą ocieplić scenę, co pozwoli uzyskać bardziej nastrojowy efekt, zaś światło słoneczne oświetlające od tyłu wzbijającego się do lotu ptaka i prześwitujące przez skrzydła może stworzyć piękny efekt podświetlenia. Z kolei jeżeli zdecydujesz się dodać błysk wypełniający, wyemitowany przez lampę błyskową, to skorzystaj z trybu pomiaru światła TTL (przez obiektyw).
Czasami zdjęcia ptaka w locie mogą wyglądać na zamrożone, pozbawione dynamiki i wrażenia szybkości, które odczuwało się podczas obserwacji. Jedną z technik pozwalających oddanie tego wrażenia na zdjęciu jest stosowanie „panningu, czyli panoramowania przy użyciu dłuższych czasów otwarcia migawki, w połączeniu z szerokim ruchem aparatem przesuwanym z taką samą prędkością, z jaką przemieszcza się fotografowany obiekt.
Poprawne zastosowanie tej metody pozwoli ukazać ostro fotografowany obiekt i rozmyć tło. Oprócz tego, że panoramowanie służy do celowego tworzenia estetycznego rozmycia, jest również wspaniałą techniką, na której można polegać, gdy światło jest słabe i nie masz innego wyjścia, jak tylko wydłużyć czas naświetlania. Aby móc przesuwać aparat trzymany w rękach, musisz stać bardzo stabilnie. Zamiast poruszać ramionami, przyciągnij łokcie do ciała, a następnie zacznij obracać się w talii, aby jednocześnie skręcić tułów i biodra. Podczas korzystania ze statywu lub monopodu upewnij się, że głowica umożliwia płynne i bezproblemowe obracanie aparatu, najlepiej zaś, żeby była to głowica kardanowa.
Aby zrobić zdjęcie, zacznij od ustawienia czasu otwarcia migawki na ok. 1/100 s (konkretna wartość czasu naświetlania zależy zawsze od prędkości lotu i wielkości ptaka), a następnie spróbuj podczas przesuwania aparatu utrzymać temat idealnie w centrum kadru. Może to być trudne, ale jeśli zrobisz to dobrze, to ptak będzie ostry, zaś tło i skrzydła rozmyte. Warto też wykonać zdjęcie, gdy ptak leci na wprost obiektywu, aby rozmyć ruch skrzydeł i zwiększyć dynamikę obrazu.
Wspaniałymi tematami do ćwiczenia techniki panoramowania są ptaki morskie. Oprócz tego, że są większe niż znaczna część ptaków ogrodowych, są również zdecydowanie bardziej tolerancyjne, jeśli chodzi o obecność człowieka, i mogą wyglądać oszałamiająco na tle jedwabistych fal oceanu. Jednak niezależnie od wielkości czy szybkości lecącego ptaka, panoramowanie jest techniką, przy której zawsze część zdjęć będzie nieudanych. Najważniejszą umiejętnością jest dopasowanie kierunku i szybkości panoramowania do trajektorii lotu ptaka oraz unikanie potrząsania aparatem podczas wciskania spustu migawki. Jeśli nie jesteś zadowolony z rezultatów, zmieniaj czas otwarcia migawki i sposób prowadzenia ruchu tak długo, aż uda Ci się odnieść sukces.
W przypadku fotografii ptaków Twoim głównym celem powinno być uchwycenie czegoś dynamicznego, co wzbudzi zainteresowanie i sprawi, że będzie ono bardziej atrakcyjne dla widzów. Żywe tematy wydają się bardziej interesujące, gdy są w ruchu, gdy „coś robią”, jednak aby móc nacisnąć spust migawki w odpowiednim momencie, musisz naprawdę umieć przewidzieć zachowanie. Spędzając czas na obserwacji wybranego gatunku ptaka, znacznie łatwiej będzie Ci uchwycić ich codzienne nawyki i charakterystyczne działania, dostrzec w nich pewne schematy i przewidzieć, co zrobią za chwilę. Na przykład niektóre ptaki mogą rozpościerać skrzydła tuż przed wzbiciem się w powietrze.
Fotograf Sean Weekly mówi, że w przypadku każdego gatunku istnieją wzorce zachowań, które należy poznać. „Znajomość tematu może sprawić, że uda Ci się zrobić to jedyne, niepowtarzalne ujęcie albo zwyczajnie je przegapisz. Przestań się kręcić na kilka minut i poszukaj innego tematu, jeśli ten, który obserwujesz, nie daje okazji do zrobienia ciekawego zdjęcia. Usiądź. Obserwuj. Cierpliwie poczekaj i gromadź wiedzę”.
Jeśli chodzi o ustawienia aparatu, to włącz tryb szybkiego wykonywania zdjęć seryjnych, aby zwiększyć swoje szanse na uzyskanie przynajmniej paru ostrych i dobrze skomponowanych ujęć. Dzięki temu, gdy pokażą się już ptaki, będziesz w stanie zarejestrować kilka krótkich sekwencji. Jeśli jesteś w stanie przewidzieć, gdzie ptak najprawdopodobniej zanurkuje lub wyląduje (na przykład na żerdzi lub zanurzając się w wodzie w poszukiwaniu ryb w stawie), spróbuj skomponować kadr i zogniskować w tym miejscu ostrość, a następnie gdy coś zacznie się dziać, naciśnij spust migawki i zarejestruj dłuższą serię.
Jak wspomniałem, prawdopodobnie najtrudniejszą techniką do opanowania jest fotografowanie ptaków w locie, wymaga to bowiem, umiejętności precyzyjnego ustawiania ostrości i stosowania bardzo krótkich czasów otwarcia migawki. Można ułatwić sobie to zadanie, przełączając aparat w tryb preselekcji migawki i ustawiając – w przypadku mniejszych gatunków – czas naświetlenia nie krótszy niż 1/2000 s.
Ekscytujące możliwości daje fotografowanie ptaków w gnieździe, chociaż większość gatunków będzie wymagała założenia kryjówki, aby można było się do nich zbliżyć na wystarczająco małą odległość. Jej budowę trzeba jednak prowadzić etapami i to dopiero po wykluciu się piskląt.
Obiektywy Tamron wyposażono w złącze USB-C, dzięki czemu możemy podpinać je do komputera, by za pomocą aplikacji Tamron Lens Utillity aktualizować oprogramowanie, przypisywać funkcje przycisku Fn (np. tryb pracy AF, przywołanie odległości ostrzenia, zmiana odległości A-B), pierścienia ostrości (AF/przysłona) oraz trybu pracy optycznej stabilizacji VC. Teraz, dzięki aplikacji o tej samej nazwie (na razie tylko na Androida), wszystkie te funkcje określimy też z poziomu telefonu - bez względu na to czy jesteśmy na plenerze w lesie czy na stadionie.
Oto z jakimi problemami możesz się spotkać podczas rejestrowania zachowań ptaków.
„Twórcze podejście do robienia zdjęć stanowi wyzwanie dla każdego fotografa i często jest tą najtrudniejszą z rzeczy do opanowania” – mówi Sean Weekly, którego obrazy ukazujące dziką przyrodę są oryginalne na wiele różnych sposobów. „Zanim jeszcze zdecydowałem, jaki ptak będzie tematem zdjęcia, miałem w głowie wizję uchwycenia czegoś innego. Kiedy już dotarłem do wybranej lokalizacji, zacząłem się zastanawiać, jaką zająć pozycję, aby uzyskać najlepsze światło – czy chcę zrobić ujęcie, wykorzystując podświetlenie, czy też ze światłem padającym z boku czy z przodu”. Potem pojawiła się myśl dotycząca kompozycji obrazu.
Nie zawsze będziesz miał czas na zastanawianie się nad tym, jak chciałbyś, aby wyglądało zdjęcie, ale kiedy już go masz, pomyśl, co chciałbyś uwzględnić w kadrze. Czy ma być to wykonane za pomocą obiektywu szerokokątnego zdjęcie ukazujące otoczenie, czy ciasny portret zrobiony przy użyciu teleobiektywu? Oprzyj się pokusie wypełniania kadru swoim tematem przy każdej okazji. Zdjęcia ukazujące zwierzęta w ich środowisku naturalnym mówią nam coś o tym, gdzie one żyją i co w nim robią, zaś uwzględnienie otaczającej ich przyrody pozwala opowiedzieć historię, która może zaciekawić oglądających. Obiektyw zmiennoogniskowy, taki jak 70–200 mm, zapewnia dużą swobodę komponowania kadrów. Gdy ustawimy za pomocą pojedynczego pola AF ostrość na samym ptaku, pozostanie on najważniejszym elementem i punktem zainteresowania szerszego ujęcia.
Podobnie jak w przypadku wszystkich innych tematów fotografowanie tematu aparatem umieszczonym na wysokości jego oczu, bez względu na to, jak duży czy mały jest ptak, w znacznym stopniu wpływa na osobisty odbiór zdjęcia i nadaje mu pełen dramatyzmu wygląd. Następnie nie można pominąć najważniejszego elementu fotografii plenerowej, czyli słońca. Robienie zdjęć w słońcu pozwala zwykle dodać zdjęciom atmosfery, a jego padające pod niewielkim kątem promienie można uchwycić w kadrze, umieszczając je za fotografowanym obiektem tak, aby zamienić go w sylwetkę. W takich sytuacjach należy uważać na powstawanie odblasków w obiektywie (i upewnić się, że na soczewkach nie ma drobinek kurzu).
Pamiętaj, aby ustawić ostrość ręcznie, ponieważ jasne słońce może wprowadzić w błąd system autofokusa aparatu. Podświetlenie może wywołać u oglądających zdjęcie silniejsze poczucie głębi i tajemniczości. Dobrą praktyką jest punktowe mierzenie światła na głowie ptaka, ale warto eksperymentować z jaśniejszymi i ciemniejszymi ekspozycjami, aby zobaczyć, jak wpłynie to na nastrój zdjęcia. Ostatecznie kreatywność to zdecydowanie subiektywna sprawa.
Niezależnie od marki używanego sprzętu fotografowanie ptaków można sprowadzić do sześciu prostych kroków