“Element krajobrazu” to spojrzenie na 50 lat pracy jedynego zawodowego fotografa w niewielkim miasteczku

Przygoda Mariana Musiała z fotografią zaczęła się od pasji - sam zbudował swój pierwszy aparat. Fotografował jeszcze przed wojną, ale dopiero później, w 1946 roku otworzył swój zakład fotograficzny “Tęcza”, przechodząc drogę od pasjonata do zawodowca. Fotografowanie stało się sposobem na utrzymanie w trudnej rzeczywistości powojennej.

W Suchedniowie (obecnie ok. 9 tysięcy mieszkańców) był jedynym fotografem zawodowym. To sprawiło, że poza fotografią portretową w zbiorze zdjęć Musiała można znaleźć praktycznie każdy aspekt lokalnego życia - szkoły, zakłady pracy, opiekę zdrowotną, handel czy rozrywkę. Przez zakład Musiała przewinęła się większość mieszkańców Suchedniowa - wszyscy go znali i do dziś wspominają. Bliskie relacje z mieszkańcami miały duże znaczenie także wówczas, kiedy fotografował poza zakładem. Nikt nie dziwił się jego obecności, nie wzbudzała ona emocji, była naturalna. Był - tak jak ludzie i miejsca, które fotografował - zwyczajnym elementem krajobrazu.

Praca fotografa zakładowego jako wartościowy materiał dokumentalny

fot. Marian Musiał, z wystawy "Element Krajobrazu"

Na wystawie w galerii Fundacji Archeologia Fotografii zobaczymy kilkadziesiąt zdjęć, dzielących się na trzy obszary tematyczne: fotografię portretową z lat 40., życie codzienne Suchedniowa w okresie od lat 50. do 80. oraz krajobrazy. Na szczególną uwagę zasługuje pierwsza część wystawy poświęcona fotografii portretowej. Wielu ludzi utraciło w czasie wojny zdjęcia rodzinne i portretowało się, by podzielić się fotografiami z bliskimi, często rozrzuconymi po całej Polsce. Fotografowali się starzy i młodzi, kobiety, mężczyźni, samotni, całe rodziny, pielęgniarki, wojskowi, urzędnicy. Z braku warunków studyjnych - przede wszystkim dobrego, stałego oświetlenia, zdjęcia były wykonywane w ogrodzie przy domu, w którym działał pierwszy zakład, w latach 1946-47. Na część poświęconą życiu miasta składają się zdjęcia przedstawiające edukację, pracę i czas wolny mieszkańców Suchedniowa.

Zarejestrowane przez Musiała przeciętne, zwykłe sytuacje, są doskonałym przykładem fotografii wernakularnej. Wykonane jako zdjęcia użytkowe, bez intencji artystycznej, dziś można rozpatrywać w kontekście rozszerzonego pola fotografii, docenić nie tylko ich walory dokumentalne ale także estetyczne, oraz ich potencjalną wartość w kontekście szerokiego obszaru zainteresowań współczesnej humanistyki.

fot. Marian Musiał, z wystawy "Element Krajobrazu"

Wśród zdjęć przedstawiających życie miasteczka przewijają się także fotografie krajobrazowe, które były pasją Mariana Musiała. Realizował ją w wolnych chwilach, często ze swoim przyjacielem Pawłem Pierścińskim - najważniejszą postacią kieleckiej szkoły krajobrazu. Wystawa ma na celu przybliżenie dotychczas szerzej nieznanej twórczości Mariana Musiała, a jednocześnie pokazanie, że lokalni fotografowie zakładowi często wykraczali poza cztery ściany swoich atelier, tworząc ciekawy i wartościowy materiał dokumentalny.

Sylwetka autora

Marian Musiał urodził się w 1916 roku w Koźle. Po ukończeniu szkoły zawodowej w Jędrzejowie, w latach 1937-38 odbywał praktykę w zakładzie fotograficznym Z. Pośpieszyńskiego w Radomiu. Nie mając środków na profesjonalny sprzęt fotograficzny sam zbudował pierwszy aparat, wykorzystując soczewki zakupione u optyka. W 1939 roku jako młody kawalerzysta pułku imienia Jana III Sobieskiego brał udział w walkach w okolicy Tarczyna. Po upadku Warszawy Marian Musiał wrócił w kieleckie, gdzie współpracował z partyzantami, także wykonując zdjęcia do fikcyjnych dokumentów.

fot. Marian Musiał, z wystawy "Element Krajobrazu"

W 1945 roku po zakończeniu II Wojny Światowej złożył egzamin czeladniczy w Izbie Rzemieślniczej w Kielcach. Pracował w zakładzie fotograficznym „Sztuka” w Skarżysku-Kamiennej. W 1946 roku otworzył własny zakład fotograficzny przy ul. Kieleckiej w Suchedniowie. W 1947 roku na I Ogólnopolskiej Wystawie Polskiej Fotografiki w Poznaniu znalazło się jego zdjęcie przedstawiające krajobraz. W 1948 roku Marian Musiał otrzymał Dyplom Mistrzowski wydany przez Izbę Rzemieślniczą w Kielcach. Przez ponad 50 lat prowadził zakład fotograficzny „Tęcza” w Suchedniowie, gdzie zmarł 9 września 2001 roku.

Kiedy i gdzie?

Wystawę można oglądać w galerii Fundacji Archeologia Fotografii, przy ul. Chłodnej 20 w Warszawie, codziennie w godzinach 11:00 - 19:00. Ekspozycja będzie czynna do 15 lipca 2018 roku z wyłączeniem dni 11-18.06, ze względu na odbywające się w tym czasie warsztaty kolektywu Sputnik Photos.

Więcej informacji znajdziecie pod adresem faf.org.pl oraz na stronie facebookowej wydarzenia.