Fenomenalny. Zdzisław Beksiński - obszerna wystawa fotografii kultowego artysty

Autor: Redakcja Fotopolis

19 Marzec 2025
Artykuł na: 6-9 minut

Większość osób zna go jako malarza, ale Zdzisław Beksiński z zapałem również filmował i fotografował. Na wystawie we wrocławskim Muzeum Sztuki Współczesnej zobaczymy blisko 200 zdjęć, w tym także te nigdy wcześniej nieprezentowane. Ekspozycja startuje 13 kwietnia.

Blisko 200 zdjęć wykonanych przez Zdzisława Beksińskiego, w tym nigdy wcześniej nieprezentowane ujęcia, a także fragmenty amatorskich filmów będzie można zobaczyć na wystawie w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej. Ekspozycja zorganizowana w 20. rocznicę tragicznej śmierci artysty poświęcona będzie mniej znanemu, lecz niezwykle istotnemu aspektowi jego twórczości – fotografii. Obok prac Beksińskiego pojawi się wizualizacja jego życiorysu przygotowana specjalnie na tę wystawę przez Normana Leto oraz zdjęcia legend polskiej fotografii – Jerzego Lewczyńskiego i Bronisława Schlabsa.

Zdzisław Beksiński - nie tylko malarz

Fot. Zdzisław Beksiński, Autoportret, 1958, Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Zdzisław Beksiński (1929–2005) znany jest przede wszystkim jako malarz, autor surrealistycznych i apokaliptycznych obrazów. Tymczasem zajmował się również fotografią, zwłaszcza w latach 50. oraz na początku lat 60. XX w. Pozostawił po sobie niezwykle bogate zbiory zdjęć, cenne z artystycznego punktu widzenia. W 1977 r. artysta dużą ich część przekazał w darze Muzeum Narodowemu we Wrocławiu, czyniąc tutejszą kolekcję jego fotografii jedną z największych w kraju.

„Wystawa będzie próbą osadzenia Beksińskiego w szerszym kontekście, w którym pojawi się nie tylko jako twórca przerażający i mroczny, ale także jako pionier i poszukiwacz nowych form wyrazu, walczący z ograniczeniami ówczesnej fotografii. Jego refleksje stały się punktem wyjścia do głębszej analizy natury i roli tego medium w kontekście wyzwań współczesności” – mówi Aleksandra Szwedo, kuratorka wystawy.

Fot. Zdzisław Beksiński, Studium, 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Fotografii nie traktował jako narzędzia służącego jedynie dokumentacji rzeczywistości w naturalnej formie, ale jako surowiec do twórczego przekształcania. Jak sam mówił: „Moja nieśmiałość powodowała, że nie mógłbym robić klasycznej fotografii. Moje zdjęcia to była od początku do końca kreacja i to kreacja plastyczna”. Dla Beksińskiego fotografia była procesem wyobrażeniowym, w którym obraz rodził się najpierw w jego umyśle, a następnie był precyzyjnie aranżowany i realizowany w sposób świadomy i kontrolowany.

Z wczesnych prac zwiedzający zobaczą pejzaże – zdjęcia bliskie formom abstrakcyjnym dzięki zastosowaniu ostrego kadrowania i specyficznej gry światła, a także portrety – często realizowane z zastosowaniem charakterystycznego efektu rozmycia. W tych i późniejszych, tak zwanych antyportretach, Beksiński często rezygnował z jednoznacznego ukazywania twarzy – pozostawiał je w cieniu lub w wąskim strumieniu światła, uwydatniał teksturę skóry. Operując surową, brutalną estetyką, stawiał w centrum nie tylko postać, ale jej kruchość czy brzydotę.

Fot. Zdzisław Beksiński, "Gorset sadysty", 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Fot. Zdzisław Beksiński, "Samotność", 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Zdzisław Beksiński to niewątpliwie twórca surrealistyczny, który w fotografiach często kwestionował realność świata, badał granice ludzkiej percepcji i patrzenia na rzeczywistość. Widz również zostanie wciągnięty w tę grę, oglądając na wystawie cykle fotograficzne, których centralnym tematem jest ciało – rozczłonkowane, niepełne, zniekształcone, zmultiplikowane.

Pośród prezentowanych prac nie zabraknie autoportretów Beksińskiego – zdjęć i fragmentów wideodziennika – pełniących fundamentalną rolę w całej jego twórczości. Artysta obsesyjnie rejestrował siebie, dając wgląd w swoje codzienne życie oraz działalność artystyczną. Często też grał z własnym wizerunkiem za pomocą mimiki, przebrań i rekwizytów.

Szersze spojrzenie na sztukę Beksińskiego 

Fot. Jerzy Lewczyński, "Beksińscy z Sanoka", 1965 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Twórczość Beksińskiego ukazana zostanie również w relacjach z wybranymi pracami Jerzego Lewczyńskiego i Bronisława Schlabsa. Ta trójka artystów reprezentowała ważny etap w historii polskiej fotografii – antyfotografię. Eksperymentowali z formą, tworząc prace wychodzące poza tradycyjne pojmowanie tego medium jako wiernego odwzorowania rzeczywistości.

Beksiński zaproponował wówczas także nową ideę – zestawy fotograficzne, w których łączył zdjęcia w sposób podobny do montażu filmowego. Na wystawie uwagę przykują zestawy złożone z rozmaitych materiałów – od anonimowych fotografii po zdjęcia dokumentalne i teksty. Każdy element zestawu, np. szokujący tytuł, jest częścią układanki oraz intelektualną grą, pełną napięć i skojarzeń.

Fot. Zdzisław Beksiński, "Jean Arp", 1953, Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Zaskakującym elementem wprowadzającym w ekspozycję będzie „Bryła życia Zdzisława Beksińskiego”. Jej autor Norman Leto w 1999 r. nawiązał bliską znajomość z Beksińskim, co wpłynęło na jego dalszy rozwój artystyczny. „Bryła życia” jest nowatorską wizualizacją biografii. Naścienne projekcje – dynamiczne i wielowarstwowe – uwidaczniają wybrane zdarzenia z życia osobistego czy wielkie momenty twórcze Beksińskiego, a przerwana gwałtownie projekcja symbolizuje tragiczną śmierć artysty.

Na wystawie zobaczymy wyłącznie odbitki wykonane własnoręcznie przez Beksińskiego. I to te, które sam uznał za najlepsze

„Odnotować muszę z niemałą satysfakcją, że to właśnie do Muzeum Narodowego we Wrocławiu, dzięki inicjatywie i staraniom Adama Soboty, kustosza Działu Fotografii, trafił w 1975 r. znaczny, bo liczący blisko 200 wystawowych fotografii, fragment dorobku fotograficznego Zdzisława Beksińskiego. Wtedy też Muzeum Narodowe we Wrocławiu obdarowane zostało przez artystę unikatowymi rzeźbami z metalu oraz patynowanego gipsu.” - komentuje Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Fot. Zdzisław Beksiński, "Dziewczyna", 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu

„Zbiór prac Zdzisława Beksińskiego w kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu ustępuje wielkością jedynie zbiorom Muzeum Historycznego w Sanoku, któremu Beksiński zapisał w testamencie całe swoje archiwum fotograficzne. Nasze wystawy fotografii Beksińskiego zawsze wyróżniały się tym, iż prezentowane na nich były wyłącznie osobiście wykonane przez Beksińskiego odbitki zdjęć, i to takie, które on sam uznał za najlepsze. Także i obecny pokaz tym się charakteryzuje.”

„Wystawa „Fenomenalny. Zdzisław Beksiński” to indywidualny debiut kuratorski Aleksandry Szwedo z Działu Fotografii Muzeum Sztuki Współczesnej – Oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Kuratorka zmierzyła się z legendą wyjątkowego artysty, korzystając z pomocy znawców jego sztuki fotograficznej, i osiągnęła swój cel. Dała nam niepowtarzalną okazję obcowania ze światem bardzo intymnym, w swej dociekliwości i ostrości widzenia wręcz surrealistycznym. Na takie właśnie obcowanie – z czymś wyjątkowym, zapadającym w pamięć i pobudzającym do myślenia – bardzo serdecznie Państwa zapraszam.”

Fot. Zdzisław Beksiński, "Perspektywa", 1955 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Kiedy i gdzie?

Wystawę „Fenomenalny. Zdzisław Beksiński” można będzie oglądać od 13 kwietnia do 24 sierpnia 2025 roku, w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej (Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu), przy ul. Wystawowej 1 we Wrocławiu.

Eksponowane na wystawie fotografie są częścią bogatej kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Uzupełniają je wypożyczenia z Muzeum Historycznego w Sanoku. Wystawie towarzyszy publikacja z tekstami Weroniki Kobylińskiej, Adama Mazura, Adama Soboty i Aleksandry Szwedo.

Więcej informacji na stronie mnwr.pl.

(fotografia okładowa: Zdzisław Beksiński, Studium, 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu)

Skopiuj link
Komentarze
Więcej w kategorii: Wydarzenia
Liczy się dobra fotografia - rusza Wschodni Festiwal Fotografii 2025
Liczy się dobra fotografia - rusza Wschodni Festiwal Fotografii 2025
6 czerwca w lublinie rusza druga edycja Wschodniego Festiwalu Fotografii. To przestrzeń spotkań z fotografią artystyczną, dokumentalną i reportażową w najbardziej wyrazistych i...
6
Opolski Festiwal Fotografii po raz pierwszy latem. "Przesilenie" startuje już 27 czerwca
Opolski Festiwal Fotografii po raz pierwszy latem. "Przesilenie" startuje już 27 czerwca
OFF przechodzi na czas letni. 15. edycja Opolskiego Festiwalu Fotografii skupia się wokół tematu przesilenia, prezentując zarówno projekty związane z cyklami natury, jak i osobiste...
2
Ucz się fotografii od dokumentalistów ze Sputnik Photos - startuje nabór do Programu Podstawowego
Ucz się fotografii od dokumentalistów ze Sputnik Photos - startuje nabór do Programu Podstawowego
Rusza 3. edycja Programu Podstawowego Sputnik Photos. To program edukacyjny czołowych polskich dokumentalistów, stworzony z myślą o osobach, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z...
6
Powiązane artykuły
Wczytaj więcej (2)