![Canon EOS R1 – pierwsze wrażenia i zdjęcia przykładowe [RAW]](/i/images/7/5/3/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_231753-Canon-eos-R1-27_top2.png)
![Przez niedomknięte drzwi. "North Korea" Tariqa Zaidiego [RECENZJA]](/i/images/9/4/0/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_231940-korea-lead-2.jpg)
![Hubert Humka: Zawsze jest dobry moment, żeby pomyśleć o śmierci [Wywiad]](/i/images/8/2/0/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_231820-HHUMKA-Fot.ukasz-Sok.jpg)
Newsletter
Newsletter
Jak powstawały okładki płyt w latach 80.? Wystawa zdjęć Antoniego Zdebiaka w FAF
Autor: Redakcja Fotopolis
Jak wyglądała praca nad okładkami kultowych w latach 80. płyt? W jaki sposób powstawały fotografie wykorzystane w albumach i na plakatach Republiki czy Budki Suflera? Antoni Zdebiak współpracował z najpopularniejszymi muzykami lat 80., od Brygady Kryzys po Majkę Jeżowską.
Wydanie albumu w latach 80., w PRL-u, nie było łatwe. Na winyl i papier czekało się nieraz miesiącami, z kolei sam proces druku obfitował w błędy i niedociągnięcia. Koszty produkcji okładki należało ograniczać do minimum, a drukowanie fotografii jest przecież wyjątkowo wymagające. Na przykład okładka albumu „I Ching” w zamyśle miała być perforowaną układanką, której elementy widz/słuchacz sam mógłby sobie oderwać i złożyć w całość. Jednak przy dostępnej wówczas w Polsce technologii, nie było szans na zrealizowanie takiego pomysłu. Jednocześnie, jak zauważa Mateusz Torzecki w katalogu do wystawy pt. „Polska okładka płytowa”, lata 80. to okres, w którym muzycy zwykle sami pisali teksty i chcieli mieć jak największy wpływ na całość procesu produkcji płyty. „Wszystko to sprawiło, że mieliśmy do czynienia z bardziej świadomymi wypowiedziami artystycznymi. Zmiany w podejściu do muzyki i tekstu widoczne były również w okładkach płyt”, pisze Torzecki.
fot. Antoni Zdebiak, jedno ze zdjęć powstałych przy okazji sesja wykorzystanej na okładkę płyty „Ratujmy co się da!!” Budki Suflera, 1988
Zdebiak pracował dużo i intensywnie. W jego notatnikach przeplatają się metaforyczne opisy stanów emocjonalnych z dowcipnymi rysunkami, relacje ze snów z rozmaitymi pomysłami, np. na reklamę lakierów do paznokci czy teledysków. Archiwum jego prac także jest pełne szkiców do bardzo różnych projektów. Granica między osobistymi poszukiwaniami artystycznymi a pracą wykonywaną na zlecenie wydaje się zatarta. W latach 80. interesowała go fotografia inscenizowana, autoportret, happening i performans. Dużo eksperymentował z fotograficzną materią, lubił kolorować odbitki, dziesiątki swoich prac odbił na ksero, testując nową wówczas w Polsce technikę.
Był także doskonałym portrecistą. Wystarczy spojrzeć na okładki płyt takich jak „Świnie”, „I Ching” czy „Ratujmy co się da!!”, by dostrzec jego artystyczne fascynacje. Na okładkę albumu „Świnie” trafił jeden z kilkuset autoportretów, które wykonywał w latach 70. i 80. „Ratujmy, co się da!!” to zapis precyzyjnie zaplanowanej i wieloetapowej akcji artystycznej zorganizowanej w Mięćmierzu. W tamtym czasie nadwiślański krajobraz mięćmierski był wielokrotnie scenografią performansów i bohaterem jego inscenizowanych fotografii. Z kolei na okładki płyt Republiki trafiły efekty sesji portretowej, wykonanej w zaaranżowanym w salonie Zdebiaków studiu fotograficznym. Tutaj, na białym tle z prześcieradła zawieszonego między piecem a drabiną, często pozowali artyści i przyjaciele, tutaj też powstał jeden z najbardziej przejmujących projektów Zdebiaka, który towarzyszy płycie „Czas czekania, czas olśnienia” Budki Suflera. Każda z prezentowanych na wystawie okładek to wynik innych zainteresowań i innego procesu twórczego, różne są także formy współpracy artysty z muzykami. Każda jednak pokazuje dialog, w jaki fotografia wchodzi nie tylko z tytułem samej płyty i jej muzyczną zawartością, ale również z pozostałymi działaniami Antoniego Zdebiaka.
fot. Antoni Zdebiak, Autoportret, 1984, zdjęcie wykorzystane na okładce płyty „Świnie”
Wszystkie zdjęcia prezentowane na wystawie pochodzą z archiwum Fundacji Archeologia Fotografii, która od wielu lat bada twórczość polskich fotografów. Antoni Zdebiak był wszechstronnym twórcą: autorem fotografii reportażowej i modowej, dokumentalistą, aktorem, performerem, operatorem i scenografem teatralnym. Każda z tych artystycznych twarzy ma swoje odbicie w tworzonych i współtworzonych przez niego okładkach, sesjach plakatowych i dokumentacjach koncertów. W latach 80. współpracował z zespołami takimi jak: Republika, Osjan, Siekiera, Dezerter, Tilt, Brygada Kryzys, Lombard, Budka Suflera, a także z wieloma piosenkarzami_kami, np. z Urszulą, Majką Jeżowską czy Andrzejem Rosiewiczem.
Prace pokazane na wystawie są powiązane z sześcioma okładkami albumów: „I Ching” (1983; projekt zbiorowy), Morawski Waglewski Nowicki Hołdys „Świnie” (1985), Budka Suflera „Ratujmy co się da!!” (1988) oraz Republika: „Nowe sytuacje” (1983), „Nieustanne Tango” (1984), „82-85” (1993). Na wystawie mamy okazję, by przyjrzeć się mniej znanym okładkom, jak również procesowi powstawania kluczowych dla tych projektów fotografii. Będzie można też zobaczyć niepublikowane materiały z sesji i prześledzić artystyczne inspiracje fotografa.
Antoni Zdebiak podczas sesji z zespołem Republika, 1982/83
Kiedy i gdzie?
Wernisaż wystawy „Antoni Zdebiak. Muzyczne współprace” odbędzie się w czwartek, 24 marca 2022 roku, o godz. 19.00 w galerii Fundacji Archeologia Fotografii / Społecznego Centrum Fotografii, przy ul. Chłodnej 20 w Warszawie.
Ekspozycję będzie można oglądać do 28 kwietnia 2022 roku. Na 12 kwietnia zaplanowane jest także oprowadzanie kuratorskie z Martą Szymańską.
Więcej informacji znajdziecie na stronie facebookowej wydarzenia oraz pod adresem faf.org.pl.
