Piktorialista Tadeusz Wański

Tadeusz Wański był doskonałym piktorialistą, obecnie uznawanym za jednego z najwybitniejszych fotografików polskich XX wieku. W związku z mijającą w 2008 roku 50-tą rocznicą śmierci artysty, Fundacja "Positive Image" zorganizowała wystawę przypominającą twórczość Wańskiego. Owa prezentacja będzie pierwszą retrospektywą artysty od półwiecza.

Autor: Marta Sinior

4 Marzec 2008
Artykuł na: 6-9 minut

Tadeusz Wański urodził się w 1894 roku Środzie Wielkopolskiej. Gimnazjum o profilu humanistycznym ukończył w 1912 roku w Wągrowcu. Z zawodu był handlowcem. Jak wielokrotnie pisano na podstawie jego wypowiedzi fotografią zainteresował się stosunkowo późno, bo w 1922 roku. Już od 1923 roku działał w Poznaniu jako fotoamator, a 1926 roku został członkiem Towarzystwa Miłośników Fotografii w Poznaniu, w 1930 jego prezesem, a także najmłodszym członkiem pięcioosobowej Kapituły Seniorów Fotoklubu Polskiego. Od 1947 roku należał do Gdańskiego Towarzystwa Fotograficznego. Razem z dwójką innych fotografów: Tadeuszem Cyprianem oraz Bolesławem Gardulskim założył ugrupowanie o nawie "Trójlistek". Członkowie grupy byli trzema indywidualnościami, pochodzili z innych miast i ukształtowali się w innych środowiskach artystycznych. Artystów połączyła wspólna pasja, jaką była fotografia piktorialna.

Retrospektywna wystawa Tadeusza Wańskiego składa się z 84 fotografii, pochodzących z największej prywatnej kolekcji w Polsce. Zaprezentowane zostaną najsłynniejsze prace artysty m.in. "Zaczarowany zamek", "Ave Maria", "Oczekiwanie..." oraz unikalne fotografie za lat 1930-57: Gdańska, Gdyni, Krakowa, Warszawy i Jugosławii oraz szereg prac typowych dla poetyckiego i malarskiego nurtu piktorializmu. Ekspozycja z pewnością będzie ważną wystawą, bowiem wszystkie prace, które będzie można obejrzeć są oryginałami opatrzonymi stemplami autorskimi lub -i- komentarzami samego Wańskiego. Jej unikalny charakter jest tym większy, że po śmierci artysty zniszczeniu uległy wszystkie negatywy.

Wystawę uzupełniają pokaz slajdów oraz prezentowana po raz pierwszy część dokumentalna poświęcona związkom artysty z Gdynią.

Tadeusz Wański, Motława, Gdańsk lata 30 - te XX w., kolekcja Mariusza Kowalskiego

Tadeusz Wański w dziejach polskiej fotografii zajmuje miejsce wybitne. Jego dokonania artystyczne od początku budziły uznanie i w konsekwencji szybko postawiły w czołówce twórców rodzimej fotografii.
Z Gdynią związany był przez wiele lat pracy artystycznej i zawodowej. W mieście tym w 1936 r. poszukiwał szansy na rozwój firmy, której był wspólnikiem. Jak wielu innych energicznych i przedsiębiorczych ludzi znalazł w Gdyni swoje miejsce i pozostał. Tu też, w nowym budynku Muzeum Miasta Gdyni odbywa się premiera wystawy artysty, której celem jest zaprezentowanie i przypomnienie po wielu latach jego twórczości.
(...)
W 1919 roku, w prężnym środowisku fotografów zawodowych Poznania zrodziła się idea zwołania zjazdu zjednoczeniowego oddziałów Związku Zawodowego Fotografów, planowanego początkowo w Warszawie. W wyniku konsekwentnych działań znanego artysty Romana Ulatowskiego, prezesa oddziału poznańskiego, powstaje miesięcznik "Światłocień" poświęcony fotografii zawodowej, artystycznej i naukowej, a w dniach 28 - 30 kwietnia 1923r. w Poznaniu zostaje zwołany Wszechpolski Zjazd Fotografów. Trzecim elementem tych działań było otwarcie I Wszechpolskiej Wystawy Fotografii pod nazwą "Światłocień". Sama wystawa stała się niezwykle ważnym wydarzeniem artystycznym, które wpłynęło w istotny sposób na dalsze losy ruchu fotograficznego w Polsce. Była też okazją od prezentacji twórców z różnych ośrodków w kraju. Tadeusz Wański biorąc w niej udział skromnie wystawił swe prace w dziale fotografii amatorskiej, zdobywając jednak przyznany przez jury brązowy medal. Ignacy Płażewski zauważył, że mimo tej nagrody recenzenci nie dostrzegli debiutu Wańskiego, który po czterech latach będzie uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich fotografów. (...)

Zainteresowania Wańskiego fotografią krajobrazową i jego osiągnięcia w tej dziedzinie szybko zostały dostrzeżone przez środowiska fotograficzne i były szeroko komentowane przez wielu znanych twórców. Szczególnym uznaniem cieszył się nowatorski sposób fotografowania, rzetelność oraz umiejętność widzenia piękna w otaczającej przyrodzie.

Kariera twórcy, który co prawda stosunkowo późno, bo w wieku 29 lat rozpoczął przygodę z fotografią, potoczyła się szybko. Prace fotograficzne Wański pokazywał na licznych wystawach krajowych i zagranicznych wszędzie spotykając się z ogromnym zainteresowaniem i otrzymując wiele nagród. (...) Artysta tworzył głownie w technikach bromowych, nie stroniąc od izohelii i nowatorskich działań, którymi umiejętnie wydobywał urodę przedstawianych pejzaży. Ograniczał ich treść do najistotniejszych elementów, eksponując główne linie kompozycji i grę światłocienia. W późniejszych latach w jego pracach zaczynają też pojawiać się postacie ludzi, ujmowane w sposób naturalny, przy pracy, odgrywające równie ważną rolę w kompozycji obrazu jak jego pozostałe elementy. W recenzjach i artykułach prasowych podkreślano mistrzostwo operowania technikami fotograficznymi, podporządkowanie ich użycia jednemu celowi jakim było uzyskanie doskonałego obrazu fotograficznego.

Tadeusz Wański, Anioł Pański (Ave Maria), lata 30 - te XX w., kolekcja Mariusza Kowalskiego

Tadeusz Wański, którego kariera artystyczna rozpoczęła się w Poznaniu, w tym mieście działał też zawodowo jako przemysłowiec - kupiec. Wraz z Kazimierzem Małeckim założył jawną spółkę handlową: Import kawy i herbaty Małecki Wański działającą od 1.03.1926 roku przy ul. Szewskiej 7.

Po dziesięciu latach poszukując nowych miejsc dla aktywnego działania rozwijająca się firma założyła w Gdyni oddział. (...) Przedmiotem działania przedsiębiorstwa były: import kawy, herbaty, sprzedaż towarów żywnościowych, palarnia kawy, pakownia herbaty.

Oddziałem spółki kierował T. Wański, który zamieszkał w Gdyni w 1938 roku przy ul. Słupeckiej 8, a następnie przy ul. Warszawskiej 5. Spółka rozwijała się pomyślnie do lat wojny, stanowiąc solidną postawę utrzymania. W okresie okupacji T. Wański ożenił się z Władysławą z d. Maczuga i urodził mu się syn Jerzy. Działalność konspiracyjna i związane z nią zagrożenie spowodowało, że musiał opuścić Gdynię i przez pewien okres czasu mieszkał w Mezowie w pow. kartuskim. W czasie okupacji Wański poniósł, jak większość mieszkańców kraju straty materialne tracąc samochód, wyposażenie mieszkania a w tym część aparatów fotograficznych. Po powrocie do Gdyni w 1945 roku reaktywował firmę pod nazwą "Kawoń" Import kawy i herbaty, palarnia kawy ul. Warszawska 5. Spółka wpisana do rejestru handlowego w 1947r. utrzymała się do 1951 r., kiedy została zlikwidowana z powodu braku przydziałów surowca.

Po zakończeniu wojny T. Wański czynnie włączył się do działalności artystycznej, wystawiając swe prace na licznych wystawach krajowych i zagranicznych. (...) W sierpniu 1958 zaplanowano w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych wystawę retrospektywną T. Wańskiego. Wystawa otwarta w czerwcu 1959 roku stała się wystawą pośmiertną.

Tadeusz Wański zmarł po ciężkiej chorobie w dniu 17 grudnia 1958 r. i został pochowany na cmentarzu witomińskim w Gdyni.
- fragmenty tekstu z wystawy autorstwa Dagmary Płazy-Opackiej

Przy opracowaniu tekstu korzystano z min.: Archiwum Państwowe w Gdańsku, Oddział Gdynia, w tym z:

  • Akt Komisariatu Rządu w Gdyni
  • Kartoteki osobowej mieszkańców Gdyni
  • Akt Rejestrowych Firm
  • wniosków odszkodowawczych za straty wojenne
  • "Dzieje Polskiej Fotografii 1839-1939" Ignacy Płażewskiego, K i W, 2003
  • Encyklopedii Gdyni, pod red. M. Sokołowskiej, W. Kwiatkowskiej, I. Greczanik- Filipp Oficyna Verbi Causa, 2003
  • Katalogu wystawy Tadeusza Wańskiego, wystawa pośmiertna, CBWA, 1959
  • Spisu abonentów sieci teletechnicznych..., Dyrekcja Okręgu Poczt i Telegrafów w Gdańsku, 1946 r.
  • Spisu Abonentów Woj. Gdańskiego i Bydgoskiego, Wyd. Komunikacyjne, 1955 r.

TERMINARZ EKSPOZYCJI ;

Muzeum Okręgowe im.Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy: 20 kwietnia-20 maja 2008;

Muzeum Częstochowskie: 2 lipca-17 sierpnia 2008;

Muzeum Miejskie Wrocławia: 3 września - 30 września 2008;

Warszawa: październik / listopad 2008;

Muzeum Historii Fotografii im.Walerego Rzewuskiego w Krakowie: marzec 2009]

Organizator wystawy: Fundacja "Positive Image"

{GAL|25895
Skopiuj link
Słowa kluczowe:
Komentarze
Więcej w kategorii: Wywiady
Tania Franco Klein: kultura to dziś jedyna forma oporu
Tania Franco Klein: kultura to dziś jedyna forma oporu
Mimo młodego wieku, jej prace znajdują się w stałych kolekcjach MoMA w Nowym Jorku oraz The Getty Center w Los Angeles. Meksykańska artystka pochyla się nad skutkami nadmiernej stymulacji...
12
Nicolas Demeersman: "Zaakceptuj, że czasem będziesz pieprzonym turystą"
Nicolas Demeersman: "Zaakceptuj, że czasem będziesz pieprzonym turystą"
Nicolas Demeersman za pomocą jednego prostego gestu kwestionuje nasze postrzeganie turystyki i relacji z lokalnymi społecznościami. Jego twórczość polega na przedstawianiu paradoksów. Fotograf...
17
Magdalena Wosińska: Wychowanie w Polsce dodało mi odwagi w Ameryce
Magdalena Wosińska: Wychowanie w Polsce dodało mi odwagi w Ameryce
Z Katowic na Times Square. O niepewnych początkach, subkulturze amerykańskich skejtów końca lat 90. oraz o tym, jak dzieciństwo w Polsce wpłynęło na jej karierę w USA, rozmawiamy z Magdaleną...
12
Powiązane artykuły
Wczytaj więcej (6)