![Nikon Nikkor Z 600 mm f/6.3 VR S - test praktyczny i zdjęcia przykładowe [RAW]](/i/images/8/5/2/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_227852-DY6A6732_nikon_600mm_f63_test-top.jpg)
Newsletter
Newsletter
JESTEM OŚWIECONY, czyli jak używać Kreatywnego Systemu Oświetlenia - Nikon CLS. Odcinek 1: omówienie systemu
Autor: Paweł Duma
Prezentujemy pierwszy odcinek cyklu, którego celem jest przedstawienie możliwości bezprzewodowego systemu sterowania lampami błyskowymi CLS Nikona. Na początek Paweł Duma zebrał dla Was tematy techniczne, kolejne odcinki pokażą zastosowanie praktyczne tych wiadomości: w fotografii produktowej, portretowej i nocnych zdjęciach w ruchu.
Światło stanowi sedno fotografii. Jest jej językiem. Jednak światło słoneczne nie zawsze jest idealne, nie zawsze jest do dyspozycji. Tych wad nie ma światło sztuczne. Jest zawsze tam gdzie chcemy, może go być tyle ile potrzebujemy. Możemy stworzyć świat podobny do naturalnego, albo stworzyć coś, czego w naturze próżno szukać. Opanowując sztukę
operowania sztucznym światłem stajemy się lepszymi fotografami, zwiększamy swoje możliwości. Możemy tworzyć zdjęcia, jakich nikt inny dotąd nie wykonał. Dosłowne tłumaczenie słowa „fotografia” (z grec. = malowanie światłem) nabiera realnego znaczenia.
Dlaczego CLS?
Światło sztuczne to klimat zdjęcia na żądanie, to fotografowanie w dowolnym czasie i miejscu.
Systemowa lampa błyskowa ma szereg zalet i częstokroć będzie to lepszy wybór niż lampy studyjne. Dlaczego? Oto kilka zalet:
- ta sama lampa posłuży przy fotografii pamiątkowej czy reporterskiej, jak i do budowy studia fotograficznego,
- lampy są małe, zajmują mało miejsca w transporcie i podczas przechowywania,
- są tanie w zakupie i eksploatacji,
- zasilane są paluszkami (akumulatorami) - a te baterie są małe, lekkie i powszechnie dostępne,
- nie mają kabli zasilających,
- nie musimy kupować osobnego światłomierza,
- lampy współpracują z aparatem, możemy fotografować także przy krótkich czasach naświetlania,
- możemy fotografować obiekty, które się poruszają względem źródła światła,
- możemy mocować lampy w dowolnym miejscu, łatwo maskować ich obecność w kadrze,
- akcesoria są dużo tańsze niż te przeznaczone do lamp studyjnych.
Wiedza i umiejętności fotografa
Osoba, która chce poznać tajniki pracy z nowoczesnymi dedykowanymi lampami błyskowymi powinna wcześniej opanować obsługę aparatu i zasadę jego działania. Biegłe posługiwanie się parametrami ekspozycji, pomiarami światła są podstawą do bezproblemowej pracy. Do tego potrzebna jest wiedza na temat samego oświetlenia. Warto wiedzieć jak zachowuje się światło, jak się odbija, rozprasza, jakich akcesoriów się używa do jego modyfikacji.
Po co to wszystko? Z tą wiedzą i umiejętnościami uzyskanie zamierzonych efektów to tylko kwestia czasu pracy. Nic nie powinno być zaskoczeniem, przypadek, jeśli występuje, jest pod pewną kontrolą. Możemy liczyć na wysoką jakość zdjęć i powtarzalność uzyskiwanych wyników. Co na koniec daje nam satysfakcję z dobrze wykonanego zdjęcia.
O co w tym chodzi?
Wcześniej aby zachować wymianę informacji pomiędzy aparatem a lampą, musiały być one połączone bezpośrednio lub przewodem synchronizacyjnym. W systemie CLS ta komunikacja odbywa się bezprzewodowo. Warto zaznaczyć, że system CLS to nie tylko zdalne wyzwalanie lamp (tak jak za pomocą fotoceli), to również wymiana informacji i wykorzystanie pomiaru światła wbudowanego w aparat (iTTL).
Działanie opiera się na komunikacji pomiędzy sterownikiem (lampa wbudowana, lampa zewnętrzna lub sterownik SU800) a lampą zdalną (tryb: sleve, remote; lampa zależna, odbiornik). Wymiana informacji odbywa się przy pomocy światła (łącznie z podczerwienią). Ma to swoje plusy - można używać na całym świecie niemal w każdych okolicznościach. Jednak fotograf musi zadbać aby sygnał ze sterownika dotarł do odbiornika (nie muszą się widzieć bezpośrednio, ponieważ światło odbijając się nie traci informacji).
Sprzęt
Poniższa ilustracja przedstawia sprzęt, który współpracuje z CLS.
Co powinniśmy wiedzieć o sterownikach:
- Wbudowaną lampę będziemy mieli zawsze przy sobie, ale obsługuje tylko dwie grupy i ma najmniejszy zasięg, nie daje też wsparcia dla AF.
- Sterownik SU800 ma wszystkie tryby pracy, wspiera AF, można pracować nim używając przewodów SC, ma dobry zasięg i pracuje poza zakresem światła widzialnego.
- Lampa błyskowa może sama być równocześnie źródłem światła, jak i sterownikiem, ma bardzo duży zasięg, obsługuje trzy grupy (SB700 dwie), pracuje z przewodami SC. Jednak w pewnym sensie musimy „poświęcić” jedną lampę. Na pewno będzie to najlepszy wybór na otwartym terenie.
Co powinniśmy wiedzieć o odbiornikach:
- Lampy, które są odbiornikami, różnią się w praktyce mocą błysku, możliwościami zmiany kąta rozsyłania światła oraz wielkością - co czasem będzie miało praktyczne znaczenie.
Akcesoria firmy Nikon:
Akcesoria inne: statywy, uchwyty, modyfikatory światła, blendy, odbłyśniki, zastawki... ta lista nigdy nie będzie miała końca, to wyposażenie zdobywamy na bieżąco wedle potrzeb.
Konfiguracja systemu
Ustawienia aparatu:
- Czułość: dopasowujemy do warunków i oczekiwanej jakości zdjęć. Każde zmniejszenie czułości o jeden stopień będzie powodować dwukrotne zwiększenie czasu trwania błysku. Może dojść do sytuacji, że lampa nie będzie się „wyrabiać”. Zbyt wysoka czułość może spowodować nieakceptowalny spadek jakości obrazu.
- Przysłona: w zależności od odległości możemy pozwolić sobie na większe (gdy blisko) lub mniejsze (gdy daleko) wartości liczby przysłony. Przy zbyt mocno przymkniętej przysłonie lampa może nie móc prawidłowo naświetlić fotografowanej sceny. Zawsze należy pamiętać o głębi ostrości.
- Czas naświetlania: dla błysku nie ma znaczenia o ile ustawiony będzie w zakresie nie przekraczającym czasu synchronizacji z lampami błyskowymi (czas charakterystyczny dla każdego aparatu, do odczytania w danych technicznych aparatu). W przypadku stosowania czasów krótszych należy mieć aparat obsługujący tryb AUTO FP.
- Balans bieli - optymalny jest tryb AUTO, szczególnie gdy fotografować będziemy przy świetle mieszanym. Jednak podczas stosowania filtrów mogą okazać się konieczne korekty. Gdy chcemy zachować barwę światła, ustawiamy tryb światło dzienne lub błyskowe (ikona słoneczka lub pioruna).
- Pomiar światła - zasady są takie same jak przy pomiarze światła zastanego, łącznie z wprowadzaniem korekcji (jasne i ciemne sceny), jednak najczęściej korzystać będziemy z pomiaru matrycowego, szczególnie gdy używamy wielu lamp do oświetlenia fotografowanej sceny. Warto przy pomiarze punktowym korzystać z blokady mocy błysku, daje to możliwość precyzyjnego ustalania ekspozycji dla wybranych obszarów zdjęcia.
Ustawienia sterowników i odbiorników
Grupy - zasada podziału
Lampy możemy podzielić na maksymalnie 3 grupy (A,B,C) i dodatkowo lampa Master, która równocześnie może stanowić czwartą grupę (można wykorzystać przewody SC aby odsunąć ją od aparatu). Zasady oświetlania scen to osobny dział wiedzy fotograficznej. Co do zasady lampy dzielimy tak, że w jednej grupie są jednostki „robiące to samo” czyli:
- lampy dające światło główne mogą stanowić grupę "A"
- lampa dająca światło kontrowe nie może być w tej samej grupie, musi tworzyć osobną grupę np. "B",
- lampy oświetlające tło stworzą osobną grupę "C".
Zasada działania
Jeżeli nie możesz obejrzeć powyższego klipu, powinieneś ściągnąć i zainstalować darmowy QuickTime Player. Nasze filmy można także oglądać na urządzeniach iPhone i iPod Touch. Więcej filmów Fotopolis można znaleźć na naszym profilu na Youtube.
Zdarza się, że przedbłyski są mylone z funkcją redukcji czerwonych oczu, która znacząco opóźnia wyzwolenie migawki. W systemie CLS powstające opóźnienia mogą mieć znaczenie tylko gdy fotografujemy bardzo szybko poruszające się obiekty lub zwierzęta, które potrafią zareagować na przebłyski zanim nastąpi błysk główny.
Używanie systemu CLS w pomieszczeniach
Fotografowanie w pomieszczeniach, gdzie jest dużo powierzchni odbijających, nie powinno nastręczać większych problemów. Należy zadbać, aby czujniki na lampach zdalnych nie były zasłonięte aby sygnały sterujące mogły do nich dotrzeć.
Warto wykorzystać ściany, sufit a nawet podłogę do odbijania światła, jest to najprostszy sposób na jego zmiękczenie.
Używanie systemu CLS na zewnątrz
Fotografując na otwartej przestrzeni należy mieć na uwadze, że sterownik i lampy zdalne muszą się nawzajem widzieć. Chyba że zapewnimy dodatkowo odbłyśniki aby do zasłoniętej lampy dotarł sygnał sterujący. Realny zasięg bywa większy niż deklaruje producent, ale zawsze należy wykonać testy sprawdzające. Ostre światło słoneczne nie powinno specjalnie przeszkadzać, ale warto zadbać o to aby na czujniki lamp zdalnych były w cieniu.
Uwagi
- Zasilanie: W trakcie fotografowania zużywamy więcej energii niż zazwyczaj, dlatego wskazane jest okresowe kontrolowanie czasu ładowania się poszczególnych grup lamp. Aby uniknąć nagłego rozładowania się lamp warto używać dodatkowych zasobników bateryjnych (SD-9).
- Eliminacja efektów ubocznych błysku wyzwalającego: Błyski wyzwalające lampy zdalne są na tyle słabe, że nie powinny wpływać na ekspozycję, jednak jest kilka przypadków gdy trzeba na nie zwrócić uwagę.
- Obiekt znajduje się bardzo blisko.
- Pracujemy na wysokich czułościach.
- Przysłona jest mocno otwarta.
- Zawsze przy obiektach błyszczących i portrecie - powstaje punktowy blik.
Jak tego uniknąć:
- lampa wbudowana - zakładamy filtr SG3IR
- lampa zewnętrzna - odchylamy palnik lampy, tak aby nie świecił na wprost
- używamy sterownika SU800, przy którym wymienione problemy nie występują.
- Filtry: Zastosowanie filtrów korekcyjnych można podzielić na dwie grupy:
- dopasowanie barwy światła lampy błyskowej do warunków światła zastanego,
- barwienie światła aby uzyskać określone efekty.
Stosowanie filtrów może wymagać wprowadzenia korekt zarówno do ekspozycji jak i ustawień balansu bieli - im bardziej filtr modyfikuje widmo światła, tym większe będą korekty. Szczególna uwaga jest konieczna podczas używania flirtów odcinających część widma (niebieskie, czerwone). W ten sposób pozbawiamy matrycę części informacji niezbędnej do prawidłowego obliczenia obrazu. Uboczny efekt jaki może wystąpić to „spłaszczenie” obrazu, a nawet częściowo utrata szczegółów.
UWAGA! Filtry zakładane na lampę błyskową nie mogą dotykać bezpośrednio palnika! Ulegną stopieniu i mogą trwale go zanieczyścić. Powinniśmy używać tylko i wyłącznie folii niepalnych. Mogą się one nadtopić, ale nie powinny się w normalnych warunkach eksploatacji zapalić.
- Modyfikatory a ekspozycja: Pamiętajmy, że każda modyfikacja światła powoduje jego znaczące osłabienie. Czasem może się okazać, że światła jest za mało do uzyskania prawidłowej ekspozycji. Można temu zaradzić w następujące sposoby:
- przybliżyć źródło światła,
- otworzyć przysłonę (niestety kosztem głębi ostrości),
- podnieść czułość (kosztem jakości),
- dołożyć kolejną lampę zwiększając w ten sposób ilość światła.
- Zoom: Zoom inaczej kąt rozsyłania przez lampę światła. Po pierwsze lampa w trybie REMOTE nie będzie się synchronizować z ogniskową ustawioną na obiektywie, to od fotografa zależy jak szeroko lub wąsko będzie świecić. Ważne jest czy lampa pracuje w trybie DX czy pełnoklatkowym FX. Aby móc sobie uświadomić jaki kąt odpowiada jakiej ogniskowej warto skorzystać z katalogów obiektywów lub symulatora obiektywów. Znajdują się tam kołowe wykresy, na których zobrazowano kąty odpowiadające odpowiednim ogniskowym.
Już za tydzień kolejny odcinek naszego cyklu!
