Temat ciała towarzyszy fotografii od zawsze. Nowa wystawa FAF spogląda na nie przez pryzmat archiwum

Autor: Redakcja Fotopolis

18 Listopad 2021
Artykuł na: 6-9 minut

W archiwach Fundacji Archeologia Fotografii można znaleźć wiele przedstawień ciała - od dokumentu, przez zdjęcia erotyczne i pornograficzne, po prace wykorzystujące ciało kobiece w poszukiwaniach z obszaru fotografii abstrakcyjnej. Do końca stycznia możecie oglądać je na wystawie „Ciało_archiwum: rozgrzewka” w Warszawie.

W archiwach fotograficznych Fundacji Archeologia Fotografii można znaleźć wiele przedstawień ciała, w większości wizerunki kobiet – od fotografii dokumentalnej, przez zdjęcia erotyczne i pornograficzne, po prace wykorzystujące ciało kobiece w poszukiwaniach z obszaru fotografii abstrakcyjnej czy włączające je w konceptualne ramy. Ciała Innych – rozumianych jako obcy lub nieuprzywilejowani – zostały także uchwycone w fotografii podróżniczej, dokumentacji wypraw na peryferie i prowincję, a także w zdjęciach tak chętnie fotografowanych dzieci i zwierząt. W spektrum obrazów ciała mieszczą się również liczne wizerunki lalek, rzeźb, manekinów, szkieletów czy zabawek.

Obrazy i wyobrażenia ciała to jedne z najważniejszych tematów fotografii

fot. Zofia Chomętowska, kobieta w wannie, kąpiel błotna, Iwonicz Zdrój, 1936

W tradycyjnych technikach fotograficznych ciało silnie zaznacza swoją obecność, choć autor i jego ciało nie są niezbędne do produkcji obrazów. Gest fotografowania – dawniej i współcześnie – różni się w zależności od tego, czy fotograf patrzy przez wizjer, komin, na matówkę wielkoformatowego aparatu, wyświetlacz aparatu cyfrowego czy telefonu. Ciało w studiu, ciemni, przy komputerze. Przyjmujące różne pozycje. Wspinające się na latarnie i czołgające po trawie, zastygające bez ruchu, aby wykonać ostre zdjęcie. Innym razem w biegu, zagrożone, fotografujące demonstrację, miejsca konfliktów. Ciało, na które autor czasem kieruje swój aparat, jako (niekiedy pozornie) bliskie i dostępne, eksperymentuje w utopijnym poszukiwaniu szczerości albo chęci podjęcia gry, może również (nieuchronnie?) wpadać w narcystyczne pułapki. Zdarza się, że to ciało posługuje się innymi ciałami, obsadza je w różnych rolach, włącza do gry, a jednocześnie poddaje się ich działaniu.

Obrazy i wyobrażenia ciała (osób ludzkich i zwierzęcych) to jedne z najważniejszych tematów fotografii. Wywodzą się jeszcze z historycznych gatunków malarskich, jak portret, akt i  kompozycja alegoryczna. Funkcjonują w fotografii naukowej, dokumentalnej i funeralnej. Gest fotografowania jest relacją dwóch (i więcej) ustawionych w określonej pozycji ciał o różnej tożsamości i sprawności, na konkretnych etapach życia, uwikłanych w liczne aspekty kultury, hierarchię dominacji i przemocy, prowadzących różne gry. Związki te potrzebują (ciągle/zawsze/od nowa) krytycznej analizy.

fot. Wojciech Zamecznik, Zoo w parku Villa Borghese, Rzym, 1956

Wystawa powstała ze zbioru setek pytań, dotyczących obecności (także tej nieoczywistej) ciała w fotografii

Jakie znaczenie ma obecność obrazów ciała w archiwum, które zresztą bywa do ciała przyrównywane (archiwum jako ciało, ciało jako archiwum)? Jak poradzić sobie z kwestią ciał zwierząt, które budują - w dosłownym znaczeniu - fizyczny wymiar zbioru fotografii, czyli obejmującego prace wykonane w technologii opartej na odzwierzęcej żelatynie (czemu sporo miejsca w swoich badaniach poświęca Dorota Łagodzka)?

Czy archiwum fotograficzne - z zasady zinstytucjonalizowane, zachowawcze i patriarchalne – może się wymykać hierarchii dominacji i przemocy, a nawet zostać wprzęgnięte w procesy emancypacyjne? Czy możliwe jest poszukiwanie dróg ucieczki bez zdecydowanego odcięcia się od obrazów ciała albo czy to odcięcie przyniosłoby istotną zmianę? Jakie znaczenie ma opis archiwalny w tym procesie? Dzięki jakim ciałom i gestom archiwum może trwać czy być podtrzymywane współcześnie? Czy archiwum/fotografia mogą być dostępne dla wszystkich ciał?

fot. Antoni Zdebiak, Studium do projektu - mężczyzna obrastający drzewem, 1987

Wystawa jest rodzajem mapy myśli - zbioru pytań, stworzonego na podstawie fotografii autorów związanych z FAF. Rozpoczynamy nią wieloletni projekt badawczo-ekspozycyjno-edukacyjny. Oprócz prac z archiwum FAF prezentujemy na niej także współczesne realizacje. Stworzony we współpracy z Fundacją Wielozmysły i artystkami Julią Basistą i Oliwią Laskowską cykl tyflografik (dotykowych obiektów) fotografii Zbigniewa Dłubaka i Zofii Chomętowskiej będzie wykorzystywany podczas oprowadzania osób z niepełnosprawnością wzroku. Praca Karoliny Gembary z serii Ukłon. Ćwiczenia z gościnności, umieszczona w witrynie galerii, pochodzi z projektu performatywno-fotograficznego zrealizowanego z osobami, które doświadczyły migracji. W tej serii ciała ćwiczą przed obiektywem nowe role, „obcują” z ciałami, z którymi na co dzień się nie spotykają. Pracę prezentujemy również w ramach akcji Marsz Gościnności.

Autorzy fotografii: Janusz Bąkowski, Zofia Chomętowska, Maria Chrząszczowa, Zbigniew Dłubak, Andrzej Georgiew, Karolina Gembara,  Jan Jastrzębski, Anna Musiałówna, Marek Piasecki, Tadeusz Sumiński, Antoni Zdebiak, Wojciech Zamecznik.

fot. Wojciech Zamecznik, Studium do filmu-plakatu Italia 61 realizowanego wspólnie z Janem Lenicą, na Międzynarodową Wystawę "Italia 61" w Turynie, poświęconą człowiekowi i jego pracy

Kiedy i gdzie?

Wystawę „Ciało_archiwum: rozgrzewka” można oglądać do 30 stycznia 2022 roku w galerii Fundacji Archeologia Fotografii przy ul. Chłodnej 20 w Warszawie.

Galeria czynna:

  • wt.: 11.0017.00
  • śr., czw., sob., niedz.: 11.0019.00

Więcej informacji znajdziecie na stronie facebookowej wydarzenia. https://www.facebook.com/events/410027794119678

Skopiuj link
Komentarze
Więcej w kategorii: Wydarzenia
Letnie Meetingi Fotograficzne - kreatywne spotkania, warsztaty i prelekcje w 9 miastach!
Letnie Meetingi Fotograficzne - kreatywne spotkania, warsztaty i prelekcje w 9 miastach!
Wraz z końcem czerwca ruszają Letnie Meetingi Fotograficzne - seria wydarzeń obejmujących spotkania z ekspertami, praktyczne warsztaty i testy sprzętu. Przez cały lipiec cykl odwiedzi...
4
Liczy się dobra fotografia - rusza Wschodni Festiwal Fotografii 2025
Liczy się dobra fotografia - rusza Wschodni Festiwal Fotografii 2025
6 czerwca w lublinie rusza druga edycja Wschodniego Festiwalu Fotografii. To przestrzeń spotkań z fotografią artystyczną, dokumentalną i reportażową w najbardziej wyrazistych i...
6
Opolski Festiwal Fotografii po raz pierwszy latem. "Przesilenie" startuje już 27 czerwca
Opolski Festiwal Fotografii po raz pierwszy latem. "Przesilenie" startuje już 27 czerwca
OFF przechodzi na czas letni. 15. edycja Opolskiego Festiwalu Fotografii skupia się wokół tematu przesilenia, prezentując zarówno projekty związane z cyklami natury, jak i osobiste...
2
Powiązane artykuły