"Oświetlenie portretowe w praktyce" - fragmenty

Autor: Marcin Grabowiecki

7 Listopad 2009
Artykuł na: 23-28 minut
Prezentujemy fragment książki "Oświetlenie portretowe w praktyce", której autorem jest Christopher Grey. Dla autora światło jest istotą żywą, wibrującą i plastyczną. Grey przybliża nam terminy niezbędne do zrozumienia sposobów korzystania ze swiatła. Pisze o funkcjach oświetlenia studyjnego i sposobach jego ustawienia. Jego rady mają nam pomóc w świadomym kreowaniu światła, co jest niezbędną umiejętnością każdego fotografa zainteresowanego tworzeniem portretów.

UNIWERSALNE OŚWIETLENIE PORTRETOWE

Schemat oświetlenia uniwersalnego to podstawa oświetlenia spotykanego w wielu studiach fotograficznych. Jest to także punkt wyjścia do wielu innych schematów oświetleniowych, ponieważ stosowane są w nim trzy podstawowe światła (kluczowe, oświetlające włosy i tło), ale w sposób dający wiele możliwości modyfikacji. Ten najbardziej popularny schemat może być używany do prawie wszystkich zdjęć portretowych, zdjęć rodzinnych, portretów biznesowych, dyplomowych lub każdego innego rodzaju. Z uwagi na to, że ustawienie uniwersalne jest bardzo typowe, standardowe, istnieje ryzyko, że zdjęcia mogą wyglądać zbyt zwyczajnie, a nawet nijako. Zatem do obowiązków fotografa należy ożywienie tego oświetlenia.

Obraz 126B

Pojedynczy model. W tym przypadku światło kluczowe stanowiła zwykła mała parasolka umieszczona po prawej stronie aparatu, utworzyła ona oświetlenie spiralne. Światło to zostało ustawione na poziomie f/11,5, a wraz z pozostałymi światłami ostateczne proporcje były równe 1:1:1 (obraz 123). Jako oświetlenie włosów zastosowałem 45-centymetrowy (18-calowy) reflektor płaski z 40-stopniowym plastrem miodu, ustawiony po lewej stronie aparatu na wysięgniku nad modelką (obraz 124). Nawet gdy odczyt mocy światła oświetlającego włosy jest taki sam jak światła kluczowego, może się ono czasem wydawać jaśniejsze lub bardziej miękkie, zależnie od pochylenia głowy modelki i kąta odbicia światła. Ustawiłem 15-centymetrowy (6-calowy) reflektor płaski z 30-stopniowym plastrem miodu na wysokości głowy modelki i skierowałem go w dół wzdłuż papierowego tła. Chociaż to światło nie było specjalnie jasne, jednakże stworzyło ono przestrzeń między modelką a tłem (obraz 125). Aby dodać nieco życia do nieoświetlonej strony, umieściłem dużą zastawkę w odległości około 90 cm (3 stóp) od modelki, rozjaśniając w ten sposób cienie do (odwróconej) proporcji 1:2, czyli do 1 przesłony różnicy (obrazy 126 i 126B).

Dwoje modeli. Aby oświetlić równomiernie obie osoby, ustawiłem duży softbox po prawej stronie aparatu, wystarczająco wysoko, aby nie tworzył dużych odbić w okularach portretowanych (wszystkie odbicia, które tam powstały, zostały wyretuszowane). Zwróćmy uwagę na zamkniętą spiralę światła. Po lewej stronie aparatu umieściłem dużą zastawkę wypełniającą, wystarczająco daleko z boku, aby nie była widoczna w okularach, ale aby rozjaśniła cienie tam, gdzie nie docierało światło z softboksu.

Obraz 127
Obraz 127B

Wąski softbox, wystarczająco szeroki, aby oświetlić obie osoby, został umieszczony na wysięgniku nad głowami modeli. Światło efektowe, oświetlające włosy, wyregulowałem o 1/2 przesłony powyżej światła kluczowego. Trzecie źródło światła, 15-centymetrowy (6-calowy) reflektor płaski z 40-stopniowym plastrem miodu, został ustawiony wysoko po lewej stronie aparatu i wycelowany bardziej w kierunku kobiety niż mężczyzny (ponieważ światło kluczowe pada od strony mężczyzny). Reflektor miał moc o 1/2 przesłony większą niż światło kluczowe - pomiaru oświetlenia dokonałem tuż za głową kobiety. Ukrycie jasnej plamy umożliwiło miękkie rozlanie światła do ciemniejszej krawędzi (obrazy 127 i 127B). Ciemna winieta została dodana w Photoshopie.

UŻYWANIE MODYFIKATORÓW

W celu zmiany wyglądu podstawowego schematu oświetleniowego można stosować różne modyfikatory. Na przykład zastosowanie dużej parasolki zamiast softboksu powiększyłoby kontrast wizualny, zagęszczając i wyostrzając cienie, a także kontrast barwny, ponieważ źródło światła kluczowego byłoby mniejsze od softboksu. Większe źródło światła obniżyłoby obie te wartości. Należy pamiętać, że każdy schemat oświetleniowy przedstawiony w tej książce może być modyfikowany.

PODSTAWOWE OŚWIETLENIE PORTRETU BIZNESOWEGO

Ważne, aby określić, do jakich celów zdjęcie ma być używane. Na przykład, jeśli fotografia ma zostać opublikowana w kolorowym magazynie o wysokiej jakości druku lub też na stronie internetowej, można sobie pozwolić na głębsze cienie. Szczególnie w przypadku mężczyzn głębokie cienie wskazują na siłę i inteligencję (w przypadku kobiet stosuje się oświetlenie boczne). Jeśli zdjęcia mają być wykorzystane w gazecie codziennej lub w innych mediach, których spodziewana jakość druku jest dużo niższa, należy wtedy rozjaśnić cienie. Niskiej jakości druk sprawi, że cienie staną się smoliste i pozbawione szczegółów. Również należy rozjaśnić cienie, jeśli zdjęcie ma mieć przeznaczenie "ogólne". Następujące przykłady ilustrują oba opisane schematy oświetlenia.

Obraz 128
Obraz 128B
Obraz 129
Obraz 129B

Światło kluczowe do zdjęć dostarczała 150-centymetrowa (60-calowa) parasolka, względnie szerokie źródło światła o sporym kontraście. Zostało ono ustawione na poziomie f/22.

Zastosowałem 45-centymetrowy (18-calowy) reflektor płaski z 40-stopniowym plastrem miodu jako oświetlenie włosów, ale ponieważ włosy modela miały siwy kolor, wycelowałem światło bardziej w jego plecy. Wypalone światła siwych włosów mogą stanowić poważny problem, toteż chciałem tylko rozłożyć światło wzdłuż ramion modela, aby odsunąć go wizualnie od tła. Światło oświetlające włosy zostało ustawione na poziomie f/22,5.

Tło oświetlał wąski softbox umieszczony na podłodze, lekko ukośnie, blisko papierowego tła. Wąski softbox został ustawiony też na poziomie f/22,5 - pomiaru dokonano światłomierzem opartym o tło na wysokości linii ramion modela w kadrze (obrazy 128 i 128B).

Aby wykonać zdjęcie finalne (obraz 129), opuściłem światło kluczowe o niecałe 10 cm (3 cale), aby oświetlić brwi modela, i przesunąłem je około 10 cm (4 cale) bliżej aparatu, by nieco bardziej objąć światłem jego twarz. Panel doświetlający Photodisc został umieszczony w odległości około 90 cm (3 stóp) od modela, po lewej stronie aparatu, co rozjaśniło zacienioną stronę do f/8,5, o 1 1/2 przesłony ciemniej od światła kluczowego. Umieściłem także arkusz białej pianki na stole do pozowania, o który opierał się pozujący (obraz 129B). Arkusz ten był skierowany lekko pod kątem, aby odbijał nieco światła w kierunku dolnej części podbródka modela. Rozjaśniło to ładnie cienie, nie zakłócając konturu.

Zdjęcie 130 to doskonały przykład portretu biznesowego o przeznaczeniu ogólnym. Model jest na nim oświetlony dużym softboksem umieszczonym po lewej stronie aparatu. Biała zastawka w kształcie książki została ustawiona blisko niego po prawej stronie aparatu, rozjaśniając cienie do wartości 0 1/2 przesłony poniżej światła kluczowego.

Oświetlenie włosów pochodziło z wąskiego softboksu zawieszonego na wysięgniku, pochylonego pod kątem odpowiadającym linii ramion pozującego i zasilanego o 1/2 przesłony słabiej niż światło kluczowe.

Model siedział w odległości około 3 m (10 stóp) od białego papierowego tła, toteż resztki światła kluczowego, osłabione przebytą drogą, czyniły je szarym. Kolejny wąski softbox został umieszczony na podłodze, obok tła, 1 był zasilany tak, aby odczyt na światłomierzu (ustawionym przy tle za plecami modela) wyniósł o 1/2 przesłony więcej od światła kluczowego. Takie ustawienie zapobiegało zbytniemu rozjaśnieniu dolnej części zdjęcia i tworzyło lekko jaśniejszy obszar widoczny nad ramionami modela (obraz 130B).

Obraz 130
Obraz 130B

OKREŚLANIE GRANIC

W całej książce można znaleźć wiele fragmentów, w których opisuję, jak mierzyłem oświetlenie tła "na poziomie ramion" lub "na poziomie szczytu głowy" modela. Rozumiem przez to pomiar za pomocą światłomierza w miejscu określonym z punktu widzenia aparatu.

Przedstawię teraz prosty sposób określenia granic wizualnych osoby fotografowanej. Po ustawieniu modela, należy umieścić małą lampę biurkową, mały spot lub studyjną lampę błyskową bezpośrednio przed aparatem. Następnie trzeba sprawdzić, czy kąt padania światła jest taki sam jak kąt widzenia obiektywu aparatu (obraz 131).

Obraz 131

Cień utworzony przez światło umieszczone w osi optycznej obiektywu pokaże wam, jak dużo wizualnej przestrzeni zajmuje wasz model (obraz 132).

Obraz 132

ŚWIATŁO OŚWIETLAJĄCE WŁOSY - NA KAŻDĄ OKAZJĘ

Każde światło ma określony kształt. Ostry lub miękki kształt jest funkcją zastosowanego modyfikatora. Na poniższych przykładach modelka jest oświetlona tylko światłem oświetlającym włosy. Zwróćmy uwagę, że inny efekt na każdym zdjęciu powstał wyłącznie poprzez zmianę rozmiarów i kształtu modyfikatora. Chociaż na niektórych zdjęciach widać zarysy twarzy, ta niewielka docierająca ilość światła zasadniczo nie ma znaczenia, o ile nie oświetla grzbietu nosa, bowiem światło kluczowe zniweluje ten efekt.

Moim ulubionym światłem oświetlającym włosy jest 45-centymetrowy (18-calowy) reflektor płaski z 40-stopniowym plastrem miodu. Właściwie podkreśla włosy i nie rozlewa się na inne obszary planu zdjęciowego (obraz 133). 15-centymetrowy (6-calowy) reflektor daje też ładne światło, ale nieco silniejsze. Fasetowany 15-centymetrowy (6-calowy) reflektor jest szczególnie wydajny (obraz 134). Z kolei wąski softbox daje szeroki, miękki strumień światła przepływający poprzez oba ramiona i obejmujący dalsze części ciała modelki. Jest on szczególnie skuteczny podczas oświetlania grupy osób - można wtedy użyć podwieszonych kilku takich softboksów, jeden obok drugiego, tworzących efekt jednego źródła światła oświetlającego włosy (obraz 135). Małe parasolki stanowią także wspaniałe oświetlenie włosów, ale ponieważ skierowane są w stronę aparatu błyszczącą powierzchnią, należy zwracać uwagę, aby nie tworzyły odblasków (obraz 136). Aby otrzymać mniej kontrastowe, równomierne światło, należy stosować średni softbox (obraz 137).

Podczas ustawiania światła oświetlającego włosy bezpośrednio nad modelem, dobrym pomysłem jest wyłączenie światła kluczowego i sprawdzenie, czy światło ze szczytu głowy nie rozlewa się na boki. Ponieważ światło oświetlające włosy jest jaśniejsze od światła kluczowego, mogą powstać brzydkie, niepożądane plamy światła (obraz 138).

ZAMYKANIE ŹRENIC

Światło studyjnych lamp błyskowych jest dosyć jasne, a światła modelujące są raczej słabe. Sprawia to, że sesja fotograficzna jest komfortowa dla modela i dla fotografa, stanowi jednak potencjalne źródło problemu, którym chciałbym się teraz zająć. W słabym oświetleniu, jak w przypadku świateł modelujących, źrenice otwierają się szeroko i wpuszczają więcej światła podającego następnie na nerw wzrokowy. Jest to cecha, dzięki której oko widzi ostro z różnych odległości i w różnym świetle - cecha bardzo pomocna człowiekowi, ale uciążliwa dla fotografa. W rezultacie podczas stosowania niektórych modyfikatorów, jak np. softboksów, oczy modela wyglądają jak duże czarne punkty (obraz 139).

Obraz 139

Rozwiązaniem może być ustawienie lampy halogenowej za aparatem, daleko od modela, i skierowanie jej światła na twarz modela, co spowoduje zamknięcie źrenic. Światło żarowe, wprawdzie jasne, jest dużo słabsze od światła studyjnej lampy błyskowej. Choć takie światło może wyglądać okropnie, jakby miało zniszczyć schemat oświetleniowy, to nie ma ono wpływu na zdjęcie - poza utworzeniem dodatkowego małego błysku w oczach, który o ile jest w ogóle widoczny, może być następnie wyplamkowany lub usunięty cyfrowo. Można teraz błyskać bezkarnie, będąc pewnym, że na zdjęciu zarejestrują się piękne kolorowe tęczówki modelki (obraz 140).

Obraz 140

Jest jedno zastrzeżenie: jeśli lampy błyskają z małą mocą, tak aby można było wykonywać zdjęcia przy dużym otworze przesłony, należy koniecznie sprawdzić efekt światła żarowego.

W tym celu należy wyłączyć lampy błyskowe i ich światła modelujące, a następnie wykonać zdjęcie na materiale typu Polaroid lub zdjęcie cyfrowe, używając tylko światła żarowego. Jeśli na zdjęciu widać cokolwiek więcej niż zarys obrazu, należy odsunąć to światło jeszcze bardziej od modela.

Większość światłomierzy do pomiaru światła błyskowego umożliwia też pomiar światła zastanego. Aby sprawdzić efekt światła żarowego, należy wyłączyć światła modelujące lamp błyskowych i dokonać pomiaru. Zasadniczo, jeśli różnica między tym odczytem a odczytem dla światła kluczowego (błyskowego) jest większa niż 4 przesłony, światło żarowe nie będzie zauważalne.

Jeśli światło kluczowe jest wystarczająco daleko od modela, to można ustawić żarowy reflektor przed światłem kluczowym, tworząc światło w świetle. Rozjaśni to błyski w oczach modela, tworząc małą, jasną, lustrzaną plamkę w środku odbicia światła kluczowego.

Starannie dobrane tło jest równie ważne dla udanego zdjęcia jak każdy inny element. W fotografii portretowej często stosuje się tła malowane na muślinie lub płótnie. Dostarczane przez wielu producentów, są dostępne w wielu odmianach, od foto-realistycznych do abstrakcyjnych. Można także znaleźć pracownie malarskie wypożyczające gotowe tła ze swoich składów. Ponieważ transport tam i z powrotem wypożyczonych materiałów jest kłopotliwy (są one zwijane w role, aby zapobiec zgnieceniu), niektóre pracownie proponują usługę malowania tła na zamówienie. Jest to na pewno dobre rozwiązanie w przypadku, gdy potrzebujecie tło dopasować do specjalnej gamy kolorów, wzoru lub gdy chcecie mieć coś unikalnego w swoim studiu (obraz 141).

Obraz 141

Mam to szczęście, że moja pracownia znajduje się w tym samym budynku co Avatar Studio, znane nie tylko z wielokrotnie nagradzanych dekoracji do restauracji i nocnych klubów, ale także z dużego działu wynajmującego gotowe tła (obraz 142).

Obraz 142

Ja mam ich po drugiej stronie korytarza, wy możecie ich znaleźć w internecie, pod adresem www.avatarpainting.com. Avatar także buduje dekoracje i akcesoria na zamówienie, to ważna informacja, gdybyście chcieli mieć coś, czego nie ma żaden inny fotograf.

Jeszcze inną możliwość stanowi własnoręczne malowanie tła. Aby tła w moim studiu wyglądały świeżo, sam przemalowuję je przynajmniej raz w roku, ale przyznaję, że daleko mi do kunsztu ekipy Avatar (obraz 143).

Obraz 143

Gdybyście chcieli malować własne tła, w lokalnym sklepie z narzędziami i materiałami znajdziecie wszystko, co potrzebne do tej pracy. Na przykład sklepy Home Depot (USA) dysponują bezpłatnymi broszurami, które wyjaśniają, jak malować za pomocą przecieraka, gąbki, piasku i innych niestandardowych narzędzi. Można także wypróbować produkt zwany The Woolie, służący do nakładania wełny owczej, jest on sprzedawany w zestawie z wiaderkami, pędzlem i filmem instruktażowym.

Jeśli nie chcecie malować na ścianie, można znaleźć szereg innych materiałów, które mogą ją zastąpić, i być użyte do skonstruowania ruchomych dekoracji.

Zastosowanie sklejki, płyt typu MasoniteŸ lub drewna to tylko parę możliwości. Niestety, takie materiały są na ogół dosyć ciężkie i trudne do ustawienia w pionie. Lekką i niedrogą opcję stanowi styropian, dostępny w arkuszach o wymiarach do 120x240 cm (4x8 stóp), który można malować bez większego wysiłku. Nieznaczna faktura powierzchni nadaje styl przygotowanym do użytku tłom (obraz 144).

Obraz 144

Można też wykonać szereg ruchomych ścianek, różnicując ich wygląd za pomocą kolorów, do czego potrzebujecie zaledwie kilku puszek farby.

W każdej chwili możecie oprzeć dowolne tło o ścianę, ustawić statyw do oświetlenia lub wysięgnik i już wszystko gotowe do wykonania zdjęcia.

Bez względu na rodzaj powierzchni opisane wyżej tła są przeznaczone do fotografowania nieostro. Drobne usterki malarskie nie mają znaczenia, pod warunkiem że tła nie mają być odwzorowane ostro.

KOLORY DOPEŁNIAJĄCE

Malowane tła, do tego posiadające fakturę, często tworzą harmonijne zestawy kolorów poprzez użycie kolorów dopełniających. Na przykład dla tła o dominującym kolorze niebieskim można wybrać trzy różne odcienie błękitu: dominujący odcień, kolejny o szereg odcieni jaśniejszy i jeszcze jeden znacznie ciemniejszy. Następnie, aby wprowadzić akcent barwny, można dyskretnie dodać nieco koloru dopełniającego.

W Adobe Photoshop istnieje łatwy sposób ustalenia koloru dopełniającego: należy utworzyć nowy niewielki dokument w wybranym kolorze, a następnie kliknąć klawisze Ctrl-I (Command-I dla Maka) lub wybrać z menu Obraz - Dopasowania - Odwróć, aby otrzymać kolor dopełniający. Przed udaniem się do sklepu z farbami dobrze jest wydrukować oba kolory, aby użyć wydruków jako pomocy podczas mieszania farb lub do wybrania odpowiednich kolorów spośród gotowych produktów. Można dodać jeden lub dwa dodatkowe kolory, jaśniejsze lub ciemniejsze co najmniej o dwa odcienie w stosunku do wybranego dominującego koloru.

Książkę można kupić na stronie www.galaktyka.com.pl Podając w uwagach zamówienia hasło: "Fotopolis" przy zamówieniu 3 książek fotograficznych książka "Nastroje" gratis.

Christopher Grey

Oświetlenie portretowe w praktyce

Ilość stron : 132
Format : 21 x 28 cm
Tłumaczenie: Paweł M. Kazimierczak
Cena detaliczna: 40.00 zł

Skopiuj link
Słowa kluczowe:
Komentarze
Więcej w kategorii: Poradniki
Jak zrobić oryginalne zdjęcie na walentynki? Zapytaliśmy ChatGPT
Jak zrobić oryginalne zdjęcie na walentynki? Zapytaliśmy ChatGPT
Nadal myślisz, że najlepszym pomysłem na walentynkowe zdjęcie jest serce narysowane na zaparowanej szybie? Zobaczcie, co na ten temat ma do powiedzenia sztuczna inteligencja.
4
Oświetlenie filmowe w fotografii portretowej - GlareOne LED 300 BiColor D w praktyce
Oświetlenie filmowe w fotografii portretowej - GlareOne LED 300 BiColor D w praktyce
Filmowo-fotograficzny świat nie mógłby istnieć bez światła. W tym artykule fotograf Piotr Werner na przykładzie lamp GlareOne 300 BiColor D pokazuje trzy filmowe ustawienia...
12
Jak wybrać kartę pamięci – pojemną, szybką, niekoniecznie drogą
Jak wybrać kartę pamięci – pojemną, szybką, niekoniecznie drogą
Wybór nośnika pamięci zależy nie tylko od tego, jaki typ kart akceptuje nasz aparat, kamera lub dron, ale także, a może przede wszystkim, od rodzaju materiałów, jakie za pomocą tych urządzeń...
19
Powiązane artykuły
Wczytaj więcej (4)